Vulvodini en genel şekli ile dış genital bölgede ağrı olması durumudur. Vulvodinia ya da vulvodynia olarak da bilinen bu problem kadınların sadece cinsel yaşam konforunu ya da günlük hayatını değil iş hayatını da olumsuz yönde etkileyebiliyor. Nedeni ise ağrının kimi zaman oldukça şiddetli bir boyut kazanabiliyor olmasıdır. Vulva bölgesi genital bölgedeki iç dudaklar, dış dudaklar, klitoris ve vajinanın giriş bölgesini kapsar.
Yaşanan ağrı ise genellikle bu bölgenin tamamını etkisi altına alır. Kronikleşmiş olan yani geçmeyen bu ağrı bazı hastalarda zonklama şeklinde kendini belli ederken bazı hastalarda da dönem dönem kendini hissettirir. Bu rahatsızlığın tanısının nasıl konduğu, muayenesinin nasıl yapıldığı gibi merak edilen tüm konulara değineceğiz. Ancak öncesinde nedenlerini hep birlikte gözden geçirelim.
Maalesef vulvodini problemi bazı hastalarda yıllarca devam edebiliyor. Özellikle hiç geçmiyor olması durumunda hastalar psikolojik anlamda da bu sorundan ciddi düzeyde etkilenmeye başlıyor. Adet öncesinde daha yoğun bir şekilde yaşanmaya başlayan ağrı, cinsel isteksizlik, iş hayatına son verme gibi sonuçlar da doğurabilir.
Bu ağrının nedenleri üzerine yapılan pek çok araştırma, net verilerin elde edilmesiyle sonuçlanamadı. Yani ağrını oluşum nedenine dair kesin bilgiler henüz elde edilemedi. Ancak bu bölgedeki sinir uçlarının tahriş edilmiş olmasına bağlı bir ağrının geliştiği üzerinde duruluyor.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı olarak bu ağrının ortaya çıktığına dair bir veri yok. Sadece aşağıdaki durumları yaşayanlarda bu sorunun daha yaygın bir şekilde görüldüğü biliniyor:
Tüm bunlarla birlikte sıklıkla vajinal enfeksiyon geçiren kişilerde, vajinal deodorant ya da parfümlü genital bölge temizlik ürünleri kullanan kişilerde de bu sorunun yaygın biçimde görüldüğü söylenebilir.
Aslında vulvodini problemi geliştiğinde hastada ağrı şikayeti de başlıyor. Bu nedenle farklı bir belirti ortaya çıkması beklenmiyor. Hastalar ağrının geçmemiş olması durumunda doktora başvuruyor. Elbette ağrı her hastada aynı biçimde ya da aynı şiddette ortaya çıkmaz. Bazı hastalar yaşadıkları ağrıyı bıçak kesiği şeklinde ifade ederken bazı hastalar ‘cilde asit temas etmiş gibi’ şeklinde ifade edebiliyor.
Açık yaraya tuz basılmış hissi şeklinde ifade eden hastalar da oluyor. Bununla birlikte bazı hastalarda ağrı şikayetine yanma ve batma şikayetinin de eşlik ettiğini söyleyebiliriz. Kaşıntı ve kaşıntıya bağlı olarak bu bölgede kızarıklık ile şişme olması şikayetleri de mevcut. Bazen ara ara gelen bir zonklama şikayeti de olabiliyor. Bunun dışında rahatsızlığın spesifik belirtileri olmaz. Hastaların ortak yakınması ağrı üzerinedir.
Hastaya vulvodini tanısı konması noktasında aile öyküsünün büyük önem taşıdığını söyleyebiliriz. Elbette mutlaka jinekolojik muayene de yapılması gerekiyor. Muayene sırasında genellikle hastanın dış genital bölgesi gayet normal görünür.
Ancak bazı hastalarda bu bölgede kızarıklık ve şişkinlik de tespit edilebiliyor. Cilde dokunulması durumunda aşırı hassasiyet hissedilmesi ve ağrı hissinin oluşması da sık gözlemlenir. Böylelikle tanı konması da mümkün hale gelir. Tanı konmadan önce ağrıya neden olabilecek farklı unsurların mevcut olup olmadığının da araştırılmasında fayda olacaktır.
Bu arada tanı konan hastalarda tedavi noktasında nörologlar, ağrı bilimi uzmanları, fizik tedavi uzmanları, cildiye uzmanları, psikiyatr ve psikologlar da destek verebilir. Bu sayede hastanın yaşadığı şikayetlerden büyük oranda kurtulması hedeflenir.
Kadınlar vulvodini için yapılan muayeneyi de merak edebiliyor. Muayenenin hastalar için zorlayıcı bir yönünün bulunmadığını söyleyebiliriz. Rutin kontrollerde yapılan jinekolojik muayene ile oldukça benzer bir muayene işlemi gerçekleştirilir. Muayene esnasında herhangi bir acı ya da ağrı yaşanmaz. Aynı zamanda muayenenin kısa zamanda tamamlandığını da belirtebiliriz.
Hastalarda vulvodini problemi iki farklı grupta değerlendirilir.
Bu tip rahatsızlıkta dış genital bölgeye herhangi bir temas olmasa bile ağrı hissedilir. Aynı zamanda ağrı vulva ve çevresinde net bir şekilde kendini belli eder.
Bu tip ise ağrının sadece vulva bölgesinin bir bölümünde hissedilmesi durumudur. Genellikle hastalar dar kıyafet giydiklerinde, fiziki egzersizler yaptıklarında ya da cinsel ilişki sonrasında ağrı hissederler. Dış genital bölgeye dokunma esnasında ise ağrı şikayeti çok daha yoğun hissedilir.
Hastaya vulvodini tanısı konmasının ardından farklı tedavi seçenekleri değerlendirilebilir. Ancak öncesinde ağrının nerede olduğunun ya da nerede yoğunlaştığının tespit edilmesine ihtiyaç olacaktır. Kimi zaman ciltte değişim olabiliyor ve bu gibi durumlarda da mutlaka biyopsi yapılması gerekiyor. Biyopsi için küçük bir parça alınarak incelenir. Bazı hastalarda kolposkopi yapılmasına da ihtiyaç olabiliyor.
İlaç tedavisi kapsamında antidepresanlar, ilaç içeren kremler ya da nöbet ilaçları devreye girebiliyor. İlaç tedavisi vulva dokusundaki hassasiyeti azaltabildiğinden hastalar için bir hayli rahatlatıcı olabiliyor. Aynı zamanda kaşıntı şikayeti olan hastalar için de rahatlatıcı olduğunu söyleyebiliriz. Fiziksel egzersiz yöntemleri de tedaviyi desteklemesi amacıyla tercih edilebiliyor. Egzersizler özellikle pelvik kaslarının güçlenmesine yardımcı olması nedeniyle önem taşıyor.
Vulva bölgesindeki ağrının azalmasını sağlamak amacıyla östrojen hormonu içeren kremler de tercih edilebiliyor. Hastaların sıklıkla merak ettiği hususlardan biri de ameliyat konusudur. Ancak her hastanın ameliyat edilmediğini belirtmeliyiz. Sadece çok fazla hassaslaşan dokunun alınması ender durumlarda gerekiyor. Dolayısıyla sadece ender durumlarda ameliyat yapıldığını belirtmek mümkündür.
Hastanın şikayetlerini azalmak için neler yapılabileceği konusunda ise sizlere kısa bir liste aktarabiliriz:
Daha önce de değindiğimiz gibi vulvodini rahatsızlığı sadece fiziksel açıdan ele alınmaz. Çünkü bu rahatsızlık hastaların günlük hayatını, iş hayatını ve sosyal yaşantısını da ciddi düzeyde etkiliyor. Bununla birlikte hastaların cinsel yaşam konforu da olumsuz etkileniyor.
Yaşanan ağrı ya da kaşıntı gibi şikayetler hastaların cinsel yaşamlarına ara vermelerine, cinsel isteksizlik şikayeti yaşamalarına neden olabiliyor. Tüm bunlar psikolojik açıdan da hastaları zorlayan bir rahatsızlık olarak değerlendirilmesini beraberinde getiriyor.
Hastaların şikayetleri nedeniyle sosyal yaşantıları ile ilgili kısıtlamalar yaşamaları, cinsel yaşam noktasında problemler yaşamaları haliyle depresyon sonucunu doğurabiliyor. Özellikle uzun süre devam eden ağrı şikayetlerine bağlı olarak hastalarda depresyon geliştiği sık rastlanan bir tablodur. Bu gibi durumlarda psikolojik açıdan da hastaların destek alması gerekir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
