Vakumlu kürtaj, negatif basınç yaratan ve özel olarak tasarlanmış bir alet kullanılarak gerçekleştirilir.
Anestezi sonrası, vajina girişine spekulum adı verilen alet yerleştirilmesiyle birlikte vakumlu kürtaja başlanır. Plastik ve ince uçlu bir alet olan kanülün vajina girişinden rahme ulaşması sağlanır. Sonrasında negatif basınç yoluyla bebeğin rahimden tahliyesi gerçekleştirilir.
Hasta vakumlu kürtaj sırasında anestezi etkisinde olduğundan bir ağrı hissetmez.
Ülkemizde isteğe bağlı gebelik sonlandırma işlemi (vakumlu kürtaj) yasal olarak 10 haftayla sınırlandırılmıştır. Anne hayatını tehdit eden hastalıklarda 10 haftalık yasal sınır bulunmamaktadır. Fakat bu durumun uzman hekimlerce raporlanması gerekmektedir.
İkinci bir durum ise bebeğin sağlık durumunun hayatla bağdaşmayacak düzeyde bozuk olmasıdır ve yine bu durumlarda 10 hafta üzerindeki gebeliklerin sonlandırılmasına da yasal olarak izin verilmektedir ve yine bu durumun yani bebeğin sağlık durumunun hayatla bağdaşmamasının uzman hekimlerce raporlanması gerekmektedir.
İsteğe bağlı ya da sağlık problemlerine bağlı gebeliğin sonlandırılması gerektiğinde öncelikle annenin sağlık durumu, kronik hastalıkları kullandığı ilaçlar, kansızlık durumu pıhtılaşma problemlerinin olup olmadığı, varsa önceki gebeliklerine ait kayıtlar alınmalıdır.
Gerekirse kan hazırlığı yapılmalı ayrıca pıhtılaşma problemlerine yönelik hazırlıklar yapılmalı ve anne baba kan grubu öncelikli olarak sorgulanmalıdır. Vakumlu kürtaj öncesi anne baba kan grubu özellikle sorgulanmalı uyuşmazlık açısından anne baba bilgilendirilmeli ve sonraki gebelikler üzerine etkileri tam olarak anlatılmalıdır.
Vakumlı kürtaj öncesi, tam bir sorgulama yapıldıktan sonra bekarsa sadece anneden, evliyse hem anne hemde babadan işleme ait onay belgesi ve uyuşmazlık durumuyla ilgili bilgilendirmeye dair onam belgesi alınmalıdır.
Hastaya vakumlu kürtajın nasıl yapıldığı, işlem öncesi hazırlık aşaması ve işlem sonrası yaşayacaklarıyla ilgili bilgilendirme yapılarak hasta jinekolojik masaya alınmalıdır. Öncelikle gebeliğin olması gereken yerde yani rahim içinde rahmin orta ve üst bölgelerine yerleştiği görülmeli ve gebelik haftası ultrason ölçümüyle kaydedilmelidir.
Hazırlıklar tamamlandıktan sonra hastane şartlarında hasta uyuyunca, klinik şartlarında lokal anestezi uygulandıktan sonra genital bölge vajinal kanal ve rahim ağzı batticon solüsyonuyla temizlenir.
Genital bölge temizliğini takiben spekulum denilen plastik aletlerle vajinal kanala açılarak rahim ağzı tenekulum içimli aletle tutulur ve çekilerek düz bir hat oluşturulur. Sonrasında ince plastik
Kanüllerle rahim ağzından içeri rahmin tepesine kadar (fundus) girilir ve kanulun dışta kalan ucuna büyük bir enjektör bağlanarak negatif basınç oluşturulur.
Kullanılan büyük enjektör ve oluşturulan negatif basınçla kanul ucunda oluşan negatif basınç rahim içini aspire ederek rahim içini boşaltır.
Ortalama 2 dakika süren aspirasyon işlemi çoğunlukla ağrılı bir işlemdir. Rahim iç zarının tam tur aspirasyonu, artık tecrübeyle anlaşılır hale gelen rahim içi sürtünme sesi alınınca (cry) sonlandırılır.
Tek dişli olarak adlandırılan tenekulum çıkartılır, rahim ağzından ve rahim içinden gelen kanama kontrolü sonrası vajinal kanalı açmaya yarayan spekulum çıkarılır. Yine kanama takibi sonrası vajinal ultrasonografi ile rahim içinin tek çizgi şeklinde olduğu görüntülenerek işleme son verilir.
Rahim içinde tek çizgi halinin görülmemesi yani kalınlığın devam etmesi, kanama pıhtı görülmesi yada gebeliğe ait yapıların tam alınmaması durumunda yukarda sayılan işlemler tekrarlanabilmektedir.
İşlem sonrası hastaya antibiyotik ve ağrı kesiciler yapılarak dinlenmesi sağlanır.
Büyük bir enjektörle negatif basınç oluşturularak yapılan bu işlemde, asıl etki negatif basınca bağlı vakum işlemidir ve bu yüzden halk arasında adı vakum kürtaj olarak geçmektedir.
Vakumlu kürtaj tamamen komplikasyonsuz değildir. En büyük komplikasyon rahim içinin temizlenememesi veya sert müdahalelere bağlı rahim delinmesidir. Bu gibi durumlarda hasta bir hafta dinlendirilerek işlem tekrarlanmalıdır. Ayrıca işlem sonrası aktif kanama ihtimali, enfeksiyon riski göz önünde tutularak tedavi ve takip ihmal edilmemelidir.
Anne ve baba arasında uyuşmazlık olması durumunda uyuşmazlık iğnesi yapılması durumunda sonraki gebelikler etkilenmeyecektir.
Kürtaj işleminde temizlenen tabaka (=rahim içi zar, =endometrium) her adet döngüsünde adet kanamasıyla atılan fonksiyonel tabaka olması sebebiyle, usule uygun ve tecrübeli hekimlerce yapılan kürtaj işlemi de sonraki gebelikleri ya da gebelik oluşmasını kadın doğurganlığını etkilemeyecektir.
Uygun ve tecrübeli hekimler tarafından yapılan vakumlu kürtaj, sonrası oluşacak gebelik hayatında hiç kürtaj yapılmamış kadınlar gibi sağlıklı gebeliklerle sonuçlanacaktır. Bu işlem sonraki gebeliklerde bebek acısından sağlık problemi ya a anomali oluşturmamakla beraber bu işlemin bir doğum kontrol yöntemi olmadığı unutulmamalıdır.
Vakumlu kürtaj süresi, normal şartlar altında 10-15 dakikadır. Klinik istirahat gerektirmeyen bir işlemdir. Hasta kendini iyi hissetmesi durumunda taburcu işlemi yapılabilir. Hastanın evde 1-2 gün dinlenmesi önerilir.
Vakumlu kürtajın bir zararı yoktur. Yeniden hamile kalmanıza bir engel olmaz, normal doğum yapmanızı önlemez ve aynı zamanda cinsel yaşam konforunda kalıcı bir sorun doğurmaz.
İstenmeyen ya da plansız gebelikler acısından kürtaj işlemi bir doğum kontrol yöntemi olarak düşünülmemeli, hastanın çocuk sayısı yaşı ya da var olan kronik hastalıları göz önünde bulundurularak uygun bir doğum kontrol yöntemi tecrübeli bir kadın doğum uzmanı tarafından önerilmeli ve uygulanmalıdır.
Deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından, doğru şekilde gerçekleştirilen bir vakumlu kürtaj işlemi rahme herhangi bir zarar vermez.
Vakumlu kürtaj, kadınların adet döngüsü üzerinde etkili olan bir işlem değildir. Operasyon esnasında hormonların baskılanması gibi bir durum söz konusu olmaz ve hormonlara herhangi bir ilaç ile müdahale edilmez. Ancak hamilelikte yükselen HCG hormonundan kaynaklı olarak vakumlu kürtaj sonrasında adet döngüsü değişebilir ve kısa süreli bir adet düzensizliği yaşanabilir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
