Regl kadınlarda aylık döngüler şeklinde gerçekleşen vajinal kanamalardır. Halk arasında ay başı olma gibi isimlerle de adlandırılan bu kanamalar, rahmin her ay kendini gebelik için hazırlamasından kaynaklanır. Yumurtanın olgunlaşması ve rahmin iç dokusunun kalınlaşması sonrasında şayet döllenme meydana gelmezse bu kalınlaşan doku dökülmeye başlar.
Doku döküntüleri ve döllenmeyen yumurta bir miktar kanama ile vajinal yoldan atılır. Adet döneminin belirtilerinden, bu kanamanın ne kadar sürdüğünden de söz edeceğiz. Ancak öncesinde sıklıkla merak edilen bir konuya açıklık kazandıralım ve adetin kaç yaşında başladığı konusunu inceleyelim.
Kadınlarda regl 8 yaş ile 15 yaş arasında başlar. Her kadında adet döneminin aynı yaşta başlaması beklenmez. Belirli bir yumurtalık rezervi ile dünyaya gelen kadınlarda ilk adet kanaması ergenlik döneminde başlar. Genellikle ilk adet kanamasının ardından iki yıl boyunca düzenli bir kanama tablosu ortaya çıkmaz. 2 yıl boyunca adet düzensizliği yaşanması normaldir ve sonrasında belirli bir adet düzeni oluşur.
Kadınlarda yumurtalık rezervinin tükenmesiyle birlikte menopoz dönemine girilir. Hangi yaşta menopoza girildiği de kişiden kişiye değişebilir ancak genellikle bu yaşın 45 ila 55 arasında olduğunu söyleyebiliriz.
Kimi zaman çeşitli nedenlere bağlı olarak erken menopozdan da söz edilebilir. Menopozdan kısa bir süre öncesinde adet dönemi düzensizleşmeye başlar. Bu durum çoğu zaman menopozun habercisi olabiliyor. Sonrasında ise adet kanamaları sona erer.
Doğurganlık dönemi boyunca devam eden regl periyodu kadınlarda değişkenlik gösterebilir. Genellikle 21 gün ile 35 günde 1 olur. Bu dönemde her ay rahim kendini gebelik için hazırlar. Menstrüasyon döngüsü ya da adet dönemi gibi isimlerle adlandırılan bu süreçte dört ayrı sistemin birbiri ile uyumlu olarak çalıştığını söyleyebiliriz. Bu dört sistem şöyledir;
Bu dört sistemin hem sağlıklı hem de birbiriyle uyumlu çalışması, üreme sisteminin sağlığı bakımından son derece önemlidir. Adet döngüsünün başlangıcı, beyinde bulunan hipotalamus bölgesinin hipofiz bezini uyarmasıdır. Hipofiz bezi uyarıldığında LH ile FSH hormonlarının salgılanmasını sağlar. Bu hormonlar vücudun dolaşım sistemi aracılığı ile yumurtalıklara ulaşır. Yumurta folikülleri uyarılır ve bazı yumurtalar olgunlaşma evresine girmeye başlar.
Yumurta olgunlaştığında çatlar ve fallop tüplerine atılır. Eğer sperm ile karşılaşır ve döllenme oluşursa gebelik meydana gelir. Döllenmenin olmaması durumunda ise vücuttan atılır. Vücuttan atılması adet kanamasıyla meydana gelir. Tüm bu süreç adet nedir ya da adet olma süreci nasıl gerçekleşir gibi soruların yanıtıdır.
Bazı kadınlarda regl belirtileri son derece net bir şekilde hissedilir. Ancak bazı kişilerde ay başı olma döneminde herhangi bir belirti hissedilmeyebilir. Bu nedenle belirtilerin kadınların tamamında görüldüğünü ya da tamamında aynı şiddette görüldüğünü söyleyemeyiz. Genel olarak belirtiler ise şu şekildedir:
Kadınlarda regl kanamaları ergenlik döneminde başlar. Bu kanamalar her ay düzenli olarak gerçekleşir ve menopoz dönemine kadar devam eder. Kadınların menopoza girmesi ile birlikte adet kanaması da kesilir. Menopoz sonrasında kadınlar artık adet olmazlar ve aynı zamanda doğurganlık özelliklerini de kaybetmişlerdir.
Ancak bu konuda gebelik detayından da söz etmek gerekiyor. Kadınlar hamile kaldıklarında adet görmezler. Gebeliğin başlangıcından itibaren doğum sürecine kadar geçen 40 hafta boyunca adet kanaması olmaz. Doğumdan sonra kısa bir süre adet düzensizliği yaşanabilir. Sonrasında ise yeniden bir adet döngüsü başlar. Adet olmama, gebeliğin en önemli belirtilerinden biridir.
Her ay regl başlamadan hemen önce ve bu dönem boyunca hissedilen ağrıların en temel nedeni rahim içi duvarının kasılmasıdır. Rahim kas dokusundan oluşur ve her ay yumurtlama dönemiyle birlikte kalınlaşır. Şayet döllenme olmaz ve gebelik oluşmazsa bu durumda rahim dokusunda incelme meydana gelir. İncelmeyi sağlayan ise progesteron hormonudur.
Progesteron hormonu rahimde meydana gelen kasılmayı tetikler. Kadınlarda adet kanamasından 1 ile 3 gün öncesinde bu hormon salgılanmaya başlar ve adet kanaması başladıktan sonra 1 ile 2 gün sonrasında azalır. Bu hormon ne kadar fazla oranda salgılanırsa kasılmalar da o kadar şiddetli olduğundan sancı daha fazla hissedilir.
Kimi zaman regl ağrısı kadınların günlük yaşamını ve iş hayatını ciddi düzeyde olumsuz etkileyebiliyor. Ağrının azalmasını sağlayabilecek yöntemlerden biri ılık duş almaktır. Ilık duş kasların gevşemesini sağlar ve bu sayede kasılmalar daha az olabilir.
Düzenli uyku, bu dönemde yaşanan sancılarla baş etmenin doğru yollarından biridir. Az yağlı ve lifli gıdaların daha fazla tüketilmesi de önerilebilir. Omega 3, çinko, magnezyum, B1, B6 ve E vitaminleri açısından zengin olan gıdaları tüketmeye özen gösterin. Bol miktarda su tüketimi, dikkat edilmesi gereken bir diğer unsurdur.
Vücudu çok zorlamayan hafif egzersizlerin yapılması da ağrıların azalmasını sağlayabiliyor.
Her kadında regl dönemi aynı süre boyunca devam etmez. Regl döneminin süresinin 3 gün ile 7 gün arasında değiştiğini söyleyebiliriz. Bazı kadınlarda sadece birkaç günde tamamlanan bu kanama dönemi bazı kadınlarda 7 güne kadar uzayabilir. Mevsim değişiklikleri, psikolojik unsurlar gibi bazı faktörler adet süresinde değişime neden olabiliyor. Çoğu zaman bu durum geçicidir.
Elbette regl dönemlerinde kadınların vücudunda hormon dengesi değişiyor. Bu durum pek çok açıdan davranışların da değişmesine sebebiyet veriyor. Özellikle ruhsal anlamda dalgalanmalar yaşanması çok sayıda kadında görülen bir durumdur.
Ruh halinde hızla değişimler meydana gelebilir. Çok mutlu hissederken bir anda mutsuz ve depresif bir ruh haline girebilen kadınlar daha sabırsız, daha heyecanlı ya da daha keyifsiz hissedebilir.
Genellikle ruh halindeki değişimler adet kanaması başlamadan 1 gün öncesinde gözlemlenmeye başlar. Kanamayı takiben 1- 2 gün içerisinde de azalır. Tatlı ya da tuzlu yiyecekleri tüketme isteğinde artış olması, daha çok susama ya da iştahta azalma gibi davranışlar da olabilir.
Rahim ağzı regl döneminde biraz daha açık olacağından enfeksiyon riskine dikkat etmek gerekiyor. Bu nedenle adet dönemlerinde deniz, havuz, hamam, sauna gibi ortamlardan uzak durulmasında fayda olacaktır.
Küvet yerine ayakta duş almak çok daha doğru olur. Aynı zamanda hijyenik ped ya da tamponun sıklıkla değiştirilmesi, vajinal temizliğe dikkat edilmesi de üzerinde durulması gereken unsurlar arasında yer alıyor.
Yine enfeksiyon riski nedeniyle adet olma zamanlarında cinsel ilişkiye girilmesi pek önerilmez. Adet ağrılarından kurtulmak için gelişigüzel ilaç kullanımı sakıncalıdır. Sadece doktorunuzun önerdiği ağrı kesici ilaçları, önerilen dozajda almalısınız.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
