Menopoz nedir sorusuna genel bir yanıt vermek gerekirse ‘kadınlarda yumurtalıklardaki folikül miktarının azaldığı ce doğurganlık döneminin sona erdiği dönem’ diyebiliriz. Kadınların belirli bir yaşa gelmesiyle birlikte östrojen üretimi de azalır. Bu durum beraberinde yumurtalıkların küçülmesini de getirir. Elbette menopoz belirtileri olarak sıralanabilecek bazı semptomlar mevcuttur ancak belirtilerin her kadında aynı şekilde görülmeyebileceğini de belirtmek gerekiyor. Aynı zamanda belirtilerin şiddeti de her kadında farklı olabilir.
Bu arada menopoz nedir konusunun menopozun oluşum biçimine göre 3 farklı kategoride değerlendirilebileceğini belirtebiliriz. Bunlar;
Kadınlar menopoz nedir konusunda araştırma yaparken belirtileri de öğrenmek isteyebiliyor. Vücutta menopozdan kaynaklı olarak yaşanan bazı değişimler, günlük yaşam kalitesinde de düşüşe neden olabiliyor. Ayrıca menopoz belirtileri her kadında aynı seviyede ortaya çıkmayabilir. Bu belirtilerin menopoz yaşı ile de çok yakından ilgili olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü semptomlar yaştan ziyade vücudun hormonal değişimi gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak ortaya çıkıyor.
Yaygın şekilde görülen menopoz belirtileri ise şöyledir:
Elbette menopoz nedir konusu kadar belirtiler de önem taşıyor. Çünkü belirtiler ortaya çıktığında mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşülmesi gerekiyor. Erken tanı durumunda bazı tedaviler ile menopoz döneminin daha rahat atlatılabileceğini belirtebiliriz.
Şimdiye dek menopoz nedir ve nelerden etkilenir konusunda pek çok araştırma yapıldı. Bu araştırmalar çok sayıda unsurun menopoz dönemini etkisi altına alabildiğini ortaya koydu. Zira kadınların menopoz yaşı da bu unsurlardan etkilenebiliyor.
Bazı faktörler erken menopoza neden olabiliyor. Genetik faktörlerin de menopozu etkileyen unsurlar arasında yer aldığını belirtelim. Ailesinde erken menopoz öyküsü olan kadınlarda erken menopoz görülme oranı daha yüksektir. Bu nedenle söz konusu kişiler için erken menopoz nedir konusunda bilgi sahibi olunmasında fayda var.
Ağır yaşam koşulları ya da beslenmenin de menopoz nedir konusundan bağımsız olarak düşünülmemesi gerekir. Yaşam koşulları ağır olan kişiler, düzensiz ya da sağlıksız beslenen kişilerde de erken menopoz durumu daha yaygın şekilde gözlemlenebiliyor. Soğuk iklimlerde yaşayan kadınların daha erken yaşlarda menopoz belirtileri ile karşılaştıkları biliniyor. Sosyal faktörler ya da fiziki faktörler ile beraber sigara kullanımının da menopozu etkileyebildiğinin altını çizmek gerekiyor.
Menopoz genel olarak 3 aşamada tamamlanıyor. Bu nedenle her 3 aşamanın menopoz nedir konusu kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Bunlar;
Premenopoz döneminin menopoz belirtileri yaşanmaya başlandığı dönem olduğunu belirtelim. Bu dönemde çoğu zaman adet düzensizlikleri ortaya çıkmaya başlar. Sadece birkaç ay sürebildiğini ya da birkaç yıl boyunca devam edebildiğini belirtebiliriz. Kadınların menopoz nedir konusunu en çok mercek altına aldıkları dönem de bu ilk aşamadır.
Menopoz dönemi son adet kanamasının yaşandığı dönemdir. 12 ay boyunca adet kanaması olmadığında ise artık postmenopoz döneminden söz edilebilir. Bu sürecin menopozdan sonraki 6 ila 8 yıllık zaman dilimini kapsadığını da belirtmek gerekir. Kadının menopoz yaşı bu 3 aşama ile ilgili değildir. Kadınlar hangi yaşta menopoza girmiş olursa olsun, bu 3 aşamadan geçilir. Ayrıca menopoz nedir konusunda merak edilen premenopoz dönem rahatsızlıklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Kadınların yaşadıkları menopoz belirtileri çok yoğun olmasa da menopoz sonrasında bir süre daha devam edebiliyor. Bununla birlikte östrojen hormonunun azalması nedeniyle genital bölgede küçülme meydana gelebiliyor. Bu durum cinsel ilişkide ağrı yaşanması sonucunu beraberinde getirebilir. Çenede, yanaklarda kalın tüylenmeler görülebilir ve aynı zamanda kalp rahatsızlıkları yaşama riski de artabilir.
Menopozun ardından kadınlarda kemik kitlesi azalması da görülüyor. Kadınların menopoz nedir konusunda endişe yaşamalarının nedenlerinden biri de budur. Özellikle ilk 2 yıl içerisinde kemik kaybının fazla olduğu da dikkatlerden kaçmıyor.
Bu durumun da menopoz yaşı ile çok ilgili olmadığını belirtmek gerekiyor. Genellikle menopoz nedir konusunun yaşlanma ile birlikte ele alındığını görüyoruz. Ancak menopoz kadınlar için ‘yaşlılığın başlangıcı’ gibi bir anlama gelmemelidir. Tüm bu yaşananlar hormonal değişimlerle ilgilidir.
Şayet menopoz belirtileri ortaya çıktıysa kan numunesi alınarak FHS ve LH hormon seviyelerinin ölçülmesi gerekir. Eğer FSH düzeyi 25 ila 40 pg/ml arasındaysa premenopoz döneminden söz edilebilir. Bu durumda menopoz yaşı dikkate alınmaz çünkü erken menopoz 30’lu yaşlarda da ortaya çıkabiliyor. FSH düzeyinin 40 pg/ml üzerinde olması ise menopoz nedir konusunu gündeme taşır. Çünkü bu durumda bazı ultrason görüntülemeleri ve tetkiklerin sonuçlarına da bağlı olarak menopoz tanısı konabilir.
Elbette menopoz nedir sorusu ile birlikte altını çizmek gereken unsur, premenopoz döneminde adet kanamaları düzensiz de olsa devam edebileceğidir. Aynı zamanda bu dönemde gebelik riskinin halen mevcut olduğunu da unutmamak lazım… İstenmeyen bir gebelik söz konusu ise korunmaya devam edilmelidir ve menopoz nedir konusunda tüm kadınların bu konuda bilgi sahibi olmasında fayda var.
Menopoz dönemi cinsel yaşamın sona erdiği bir dönem değildir. Her ne kadar menopoz belirtileri ile birlikte cinsel isteksizlik ortaya çıkıyor olsa da menopozun cinsel perhiz uygulanması gereken bir dönem olmadığını belirtelim. Ancak vajinal kuruluk ya da vajinanın küçülmesi gibi durumlar cinsel ilişkinin ağrılı olmasına yol açabilir. Bu durumda kozmetik yağ kullanımı gibi yöntemler devreye girebiliyor. Zira menopoz nedir konusunda olduğu gibi cinsel yaşam konusunda da doktorunuza danışabilirsiniz.
Beslenme hayatın her döneminde önem taşıdığı gibi menopoz nedir konusunda da önemini ortaya koyuyor. Bu dönemde D vitamininin vücutta ideal düzeyde olmasına özen gösterilmelidir. Tuz tüketiminin azaltılması ise menopoz yaşı kaç olursa olsun önem taşıyor. Çünkü menopoz sonrasında tansiyon problemleri yaşama riski artıyor.
Metabolizmanın yavaşlıyor olmasına da dikkat çekmek gerekir. Kalorisi düşük yiyecekler tüketilmesi menopoz belirtileri ortaya çıkmaya başladığında dikkat edilmesi gerekenler arasında yer alıyor. Çünkü metabolizmanın yavaşlamasından kaynaklı olarak hızlı bir kilo artışı ortaya çıkabilir. Osteoporoz riskini düşürmek için günde 1500 mg kalsiyum alımı önerilebilir. Halsizlik ve sıcak basması gibi sıkıntıları hafifletmek adına da E vitamini yönünden zengin gıdaların tüketilmesine özen gösterilmelidir.
Kafein, baharat tüketimini sınırlamak, alkol ve tütün ürünlerinden uzak durmak, menopozda dikkat edilmesi gereken unsurların başında geliyor. Ayrıca menopoz yaşı kaç olursa olsun, doktorun önerilerini ve uyarılarını dikkate almalısınız. Bu dönemde egzersiz yapmak, kilo artışını önlemek ve menopozun yaşattığı sıkıntıları azaltmak adına önem taşıyor.
Elbette menopoz belirtileri tamamen ortadan kaldırılamaz. Ancak özellikle beslenmeye dikkat edilmesi, sıkıntıların hafiflemesini sağlayabilir. Gerekli olması durumunda psikolojik destek de alınabilir. Özellikle kadınların menopoz nedir konusuna negatif duygu ve düşünceler ile yaklaşması, özgüven sorunlarına da neden olabiliyor. Bu durumda psikolojik terapi alınması tercih edilebilir.
Kadınlarda menopoz belirtileri ortaya çıktığında hormon replasman tedavisi uygulanabilir. Kısaca HRT olarak adlandırılan bu tedavi yönteminde düzenli olarak östrojen ve progesteron hormonu içeren ilaçlar veriliyor. Bu tedavinin menopozdan kaynaklı olarak yaşanan bazı sıkıntıları minimum seviyeye indirgemesi de mümkün olabiliyor. Ayrıca menopoz nedir konusunda bilinmesi gereken bir unsura daha dikkat çekmek gerekir. Menopoz sonrasında osteoporoz riski ve kalp – damar hastalıkları riski de artıyor. Söz konusu tedavi bu riskleri azaltmak adına da önem taşıyor.
Genellikle menopoz belirtileri ortaya çıktığında hemen hormon tedavisine başlandığı düşünülür. Ancak bu tedavi her hastaya uygulanamaz. Aşağıda sıraladığımız durumların mevcudiyeti halinde bu tedaviden faydalanılamıyor:
Tedavinin uygulanabilmesi için kişinin sağlık durumunun uygun olması gerekiyor. İşte bu nedenle menopoz nedir konusunda her kadın için hormon replasman tedavisi devreye giremiyor.
Baş ağrısı ile birlikte kaslarda ya da eklemlerde ağrı olması menopoz belirtileri listesinde mevcut. Ancak sadece menopoza özel, spesifik bir ağrı olmadığını belirtmek gerekir. Bu dönemde yaşanan ağrıların dikkate alınması ve doktora başvurulması önem taşıyor.
Çünkü vücutta ortaya çıkan herhangi bir sıkıntının kaynağı menopoz olmayabilir. Kadınlar menopoz nedir konusunda bilgi sahibi olurken belirtileri de gözden kaçırmamalıdır. Yaşanan her semptomun menopoza bağlanması ve dikkate alınmaması, farklı rahatsızlıklar için tanı konmasını geciktirebilir. Menopoz ağrıları da dahil olmak üzere vücutta yaşanan tüm ağrıların dikkate alınmasında fayda olacaktır.
Premenopoz dönemi birkaç ay ya da birkaç yıl sürebiliyor. Bu nedenle menopoz yaşı konusunda net bir rakamdan söz etmek yanıltıcı olabildiği gibi menopoza girme süresi konusunda net bir zamandan söz edemeyiz. Ayrıca menopoz nedir konusunu postmenopoz dönemini de kapsayacak şekilde ele almak gerekiyor ve bu dönemin de en az 12 aylık adet görmeme dönemini kapsadığını unutmamalısınız. Kadınlarda menopoz belirtileri ortaya çıktıktan sonra menopoz sürecinin tamamlanması 6 ila 8 yıla kadar uzayabiliyor.
Pek çok farklı unsur menopoz yaşı üzerinde etkili olduğundan menopoza girme yaş aralığının 45 ila 55 arasında değiştiğinin söyleyebiliriz. Ancak bu, ortalama bir menopoz yaşı bilgisidir. 30’lu yaşlarda ya da 40’lı yaşlarda da menopoza girilebilir.
Aynı zamanda ender olsa da 58 ila 60 yaşında menopoza giren kişilerin olduğunu belirtebiliriz. Önemli olan erken tanı konmasını sağlamak adına menopoz belirtileri ortaya çıktığında derhal kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşülmesidir. Bu sayede söz konusu dönemi daha rahat atlatmayı sağlayan çeşitli tedaviler de uygulanabilir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
