İdrarda kan gelmesi hematüri olarak adlandırılır. Tıbbi anlamda bu durumun normal kabul edilmediğini ve bu nedenle mutlaka en kısa zamanda doktora başvurulmasının önem taşıdığını belirtelim. Elbette idrarda kanın olması mutlaka kanser gibi kritik bir hastalığın mevcut olduğu anlamına gelmez. Ancak yine de altında yatan rahatsızlığın geç kalınmadan tespit edilmesi ve gerekli tedaviye başlanması gerektiğini belirtmeliyiz.
İdrara kan karıştığında kimi zaman idrarın rengi pembeye ya da kırmızımsı tonlara da dönüşebiliyor. Aynı zamanda bazı hastalar sorunu oldukça geç fark edebiliyor çünkü çok az miktarda kan sızıntısı oluyor.
Önemli olan bu durumun hasta tarafından dikkate alınması ve doktora başvurulmasıdır. Elbette nasıl tanı konduğu, nasıl tedavi yapıldığı gibi merak edilen konuların tamamına detaylıca değineceğiz. Ancak öncesinde bu soruna yol açabilecek durumları yani nedenleri ele alalım.
Hastalar idrarda kan gelmesi durumunda genellikle birkaç farklı sağlık sorununa odaklanıyor olsa da aslında bu problem çok sayıda unsura bağlı olarak yaşanabiliyor. Genel olarak en yaygın nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
İdrar yollarında enfeksiyon olması durumunda özellikle bu sorun ihmal edilirse bir süre sonra idrarda kan görülebiliyor. Hem kadınlarda hem de erkeklerde bu sorunun yaşanabildiğini söyleyebiliriz. İdrar yollarında enfeksiyonun tek belirtisi idrarın kanlı olması değildir.
Aynı zamanda idrar yaparken yanma hissinin olması, sık sık idrar yapma isteği ya da karnın alt kısmında ağrı olması gibi şikayetler de kendini gösterir. İhmal edilmesi, tedaviye geç kalınması durumunda ise komplike bir enfeksiyon sorunu olan piyelonefrit gelişebilir. Bu durumda hastaların şikayetlerinde yüksek ateş de eklenir.
Üretrit de enfeksiyona bağlı olarak ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bu probleme yol açan en yaygın unsur cinsel yolla bulaşan hastalıklardır ve idrarda kan gelmesi gözlemlenebilir. Genellikle erken tanı durumunda antibiyotik ilaç kullanımı şeklinde bir tedavi prosedürü uygulanır ve başarılı netice de elde edilir.
Mesanede ya da böbreklerde taş olması, son derece ağrılı bir durumdur. Aynı zamanda kadınlarda ve erkeklerde sık yaşanan bir sağlık sorunu olduğunu da söyleyebiliriz. Şiddetli ağrıya çoğu zaman kanlı idrar da eşlik eder.
Bu durumda taşın vücuttan tahliye edilmesi gerekiyor. Küçük ebatlarda olması durumunda doğal yolla tahliyesi mümkündür ancak taşın ebatlarının büyük olması halinde kırılması gerekebilir ya da alternatif olarak ameliyat kararı alınabilir.
Böbrekler üzerinde etkili olan kazalar, yaralanmalar gibi durumlar böbrek travmasına yol açabiliyor. Bu gibi durumlarda da idrarda kanın görülmesi mümkündür. Böbrek travması durumunda hemen ameliyat gerekmez, zaman içerisinde iyileşme meydana gelebilir. Ender durumlarda ise cerrahi müdahaleye başvurulur.
Ülkemizde kronik böbrek yetmezliğinin en yaygın nedeni bu rahatsızlıktır. Böbreklerin kanı süzen bölümünün inflamasyonu ile ortaya çıkan bir rahatsızlık olduğunu belirtebiliriz.
İdrar yollarını etkisi altına alabilen bazı kanserleridrarda kan olmasının nedenidir. Özellikle mesane kanseri ve böbrek kanserini örnek gösterebiliriz. Yapılan araştırmalar mesane kanserinin çok büyük bir bölümünde hastanın ağrı şikayetinin olmadığını ortaya koyuyor. Ancak kanlı idrar şikayeti mevcut oluyor.
İdrarda kan olmasının nedenlerinden bir diğeri de vücudu aşırı düzeyde zorlamaktır. Bazen ağır spor hareketleri yapmak, bazen de çok uzun süre boyunca egzersize ya da spora devam etmek böyle bir tablonun doğmasına yol açıyor. Dehidrasyon yani vücudun susuz kalması halinde de bu sorun yaşanabilir.
İdrarda kan olmasına yol açabilen durumlar arasında kalıtsal hastalıklar da bulunuyor. Orak hücre anemisi, polikistik böbrek hastalığı, hemofili ya da kanın pıhtılaşmasıyla ilgili hastalıkların bu kapsamda değerlendirildiğini belirtelim.
Bazı ilaçların idrarda kan görüntüsüne neden olduğunu söyleyebiliriz. İlaçlar kimi zaman içerisinde bulunan maddeler nedeniyle idrarın renginde değişime neden oluyor. Bu durumda hastalar idrarında kan olduğunu söyleyebiliyor. Özellikle idrarın renginin pembe, kırmızı ya da kahverengi olmasına yol açan ilaçlarla ilgili bu şikayetler sıklıkla yaşanıyor. İlaç kullanımının kesilmesiyle birlikte kısa zamanda idrar rengi de normale dönüyor.
Elbette idrarda kan gelmesi durumunda öncelikle muayene ve tetkiklerin yapılması gerekiyor. Çünkü bu sorunun nedeni her hastada aynı olmayabilir. Öncelikle neden idrara kan sızıntısının olduğunun tespit edilmesi gerekiyor. Sonrasında ise bu sorunu ortadan kaldırmaya yönelik tedavi seçenekleri doktor tarafından değerlendirilecektir.
Çoğunlukla neden, enfeksiyon oluyor ve bu durumda enfeksiyon tedavisi ilaç kullanımı şeklinde oluyor. Ancak daha farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkması durumunda cerrahi müdahale seçeneği de değerlendirilebilir.
Tüm bunlardan önce hastanın bir dizi tetkik yaptırması gerekecektir. Bu tetkikler sayesinde mevcut hastalık kısa zamanda tespit edilebilir. Sonuç olarak idrarda kan olmasının tek bir tedavi ile ortadan kaldırılan bir durum olmadığını söyleyebiliriz.
İdrar yolu enfeksiyonu çok sık yaşanan sağlık sorunlarından biridir. Genellikle alt idrar yollarında enfeksiyonun gelişmesi şeklinde gelişir. Bu iltihabi duruma neden olan ise bakterilerdir. Alt idrar yollarında ortaya çıkan bu sağlık sorunu hem mesaneyi hem de üretrayı olumsuz yönde etkileyebiliyor.
Mesanede de enfeksiyon olması durumunda sistit hastalığı gelişiyor. Bir kıyaslama yapıldığında alt idrar yolu enfeksiyonunun daha sıkıntısız olduğunu söyleyebiliriz. Üst idrar yolu enfeksiyonu idrarda kan gelmesi ya da şiddetli ağrı gibi daha fazla sayıda şikayete yol açabiliyor ve tedavisi de daha uzun sürüyor.
Mutlaka hastanın öyküsünün alınması, şikayetlerinin belirlenmesi gerekir. Fiziksel muayene ve ultrason görüntülemesine de ihtiyaç duyulacaktır. Çünkü idrarda kan gelmesi bir semptomdur. Buna yol açan hastalık ya da hastalıklar mutlaka belirlenmelidir. Bu kapsamda devreye daha detaylı bir görüntüleme şansı sunan sistoskopi, MR ya da BT gibi tetkikler de girebiliyor. Tetkik sonuçları, hastanın öyküsü ve muayene bulguları bir arada değerlendirilerek tanı konur.
İdrarda kanın olması, doktora gitmek için tek başına yeterli bir şikayettir. Zaman kaybetmek ya da bu durumu ciddiye almamak, hastalığın ilerlemesine neden olur. Bu durumda daha uzun süreli ve daha zorlu bir tedavi gerekebilir. İdrarınızda kan olduğunu gördüğünüz zaman hemen randevu alınız.
Yukarıda idrarda kan gelmesi nedenlerini aktardık. Bu sorunlar gebelik döneminde de yaşanabiliyor. Ancak hamile olmak, bu durumu önemsememek anlamına gelmez. Mutlaka gebelik takibinizi yapan hekime idrarda kan olduğunu bildirmeli ve gerekli incelemelerin yapılmasını sağlamalısınız.
Sistoskopi idrarda kan gelmesi durumunda yapılan tetkiklerden biridir ve idrar yollarının oldukça detaylı bir şekilde görüntülenmesini sağlar. Elastik yapıdaki bir boru ile idrar kanallarına girilerek hem idrar yollarının hem de mesanenin detaylı bir şekilde incelenmesi sağlanır.
Hastanın acı hissetmesi, kullanılan uyuşturucu özellikteki jeller ya da uygulanan anestezi ile engellenir. İşlemin kısa sürede tamamlandığını belirtebiliriz.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
