Histeroskopi çeşitli hastalıklara tanı koymak ya da tedavi etmek için tercih edilen ve rahmin iç bölümü ile fallop tüplerinin rahme açılan bölgesinin incelenmesini sağlayan bir işlemdir. Endoskopik cerrahi türlerinden biri olarak değerlendirilen işlemin hem tanıda hem de tedavide çok büyük bir önemi var.
Uç kısmında ışık ve kamera bulunan ve görüntünün monitöre yansıtılmasını sağlayan bu işlemde kanama durumundan doku yapışıklıklarına kadar pek çok sorunun detaylı bir şekilde gözden geçirilmesi mümkün olabiliyor. İhtiyaç duyulması durumunda aynı yöntem ile mevcut soruna cerrahi olarak müdahale edilmesi de söz konusu olabiliyor. İşlemin hamile kalmayı nasıl etkilediği ya da hangi durumlarda yapıldığı gibi konulara geçmeden önce nasıl yapıldığı konusunu biraz daha detaylı ele alalım.
Öncelikle histeroskopi işleminin yapılmasından yaklaşık 6 saat önce aç kalmak gerekebildiğini belirtelim. Bu durum anestezi işlemi yapılacağı zaman geçerli olur. Sadece rahim içi anomalileri görüntülemek amacıyla yapılması ve anesteziye gerek duyulmaması durumunda aç kalmaya da gerek olmaz. İşlem jinekolojik muayene pozisyonunda gerçekleştiriliyor.
Tanısal olarak yapılması durumunda rahim ağzının genişletilmesine de çoğu zaman ihtiyaç duyulmuyor. Histeroskop adı verilen alet yaklaşık olarak 3 mm – 5 mm kalınlığındadır. Bu alet vajina girişinden rahim içerisine sokulur ve ardından rahim içinin daha detaylı incelenebilmesi için özel bir sıvı yahut karbondioksit gazı kullanılarak şişirilir.
Problemin kaynağının tespit edilmesi için aletin ucunda yer alan kameranın monitöre aktardığı görüntü izlenir. Şayet işlem cerrahi müdahale amacıyla yapılıyorsa bu durumda aletin rahatlıkla rahime ilerleyebilmesi için rahim ağzının biraz genişletilmesine ihtiyaç duyulur. Histeroskop ucunda kesici ya da yakıcı aletler de bulunabiliyor. Sorunu ortadan kaldırmaya yönelik olarak bu aletler kullanılarak cerrahi müdahale gerçekleştirilir.
Bu işlemin klinik istirahate ya da ev istirahatine gerek duyulan bir müdahale olmadığını belirtmek gerekiyor. Hastanın kendini iyi hissetmesi durumunda işlemden hemen sonrasında taburcu işlemleri gerçekleştirilebilir. Taburcu sonrasında doktorun önerilerine uyulması durumunda herhangi bir sorun yaşanmadan süreç tamamlanır.
Teknik anlamda bu işlemin herhangi bir dönemde yapılabildiğini söyleyebiliriz. Ancak önemli olan rahim içi duvarının yani endometriumun ince olduğu bir dönemde işlemin yapılmasıdır. Bu sayede rahim içi dokular kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından çok daha detaylı bir şekilde görüntülenebilir. Bu dönem de kadınlarda adet kanamasının bitiminin hemen sonrasıdır.
Dolayısıyla işlem zorunlu bir durum olmadıkça adet kanamasının bitimini takiben bir hafta içerisinde gerçekleştirilir. Fakat bazı spesifik durumlarda adet kanamasının bitimini beklemeden, daha erken dönemde de işlemin yapılabildiğini belirtmek gerekiyor.
Genel olarak histeroskopi işleminin iki çeşidi bulunuyor. Bunlar tanı konması ve tedavi yapılması yani hastaya müdahale edilmesidir. Bu işlem tanı amacıyla yapıldığında ‘tanısal’, tedavi amacıyla yapıldığında ise ‘operatif’ olarak adlandırılıyor. Tanı konması için yapılması durumunda lokal anestezi altında gerçekleştirilen ya da hastanın durumuna göre anestezisiz olarak da yapılabildiğini belirtelim. Ancak tedavi amacıyla yapılması durumunda çoğunlukla genel anesteziye ihtiyaç duyuluyor. Bu sayede işlem sırasında hastanın herhangi bir acı ya da ağrı hissetmesi engellenmiş oluyor.
Bu işlem kısırlık problemi söz konusu olduğunda da tanı ve tedavi amacıyla gerçekleştirilebiliyor. Kısırlığın sebeplerinin belirlenmesi ve bu soruna yol açan faktörlerin ortadan kaldırılması için histeroskopi ile tedavi yapılabiliyor. Özellikle rahim boşluğunun normal olup olmadığının belirlenmesinde bu işlemin önemli bir rolünün olduğunu söyleyebiliriz.
Daha önce tüp bebek tedavisinin uygulandığı ancak gebelik elde edilemediği durumlarda mutlaka bu yöntemin de uygulanmasına gereksinim olabiliyor. Daha önce 2 ve daha fazla tüp bebek tedavisi uygulanan ancak başarılı olunmayan durumların yaklaşık yarısında, kadının rahim içi boşluğunda anomaliler tespit ediliyor.
Haliyle bu sorunların giderilmesi hamile kalma olasılığının yükselmesi anlamına da geliyor. Özellikle endometrit, polip, yapışıklık ve septum yani rahim içi perde bu kişilerde çok sık gözlemleniyor. Histereskop ile yapılan müdahaleler ile bu sorunların büyük bölümü ortadan kaldırılabildiğin de gebe kalınmasının önünde de bir engel kalmıyor. Sonuç olarak bu işlemin kısırlığa yol açan çeşitli unsurları ortadan kaldırabilmesi nedeniyle bu sorunlardan kaynaklı olarak hamile kalamama problemine de çözüm olabildiğini söyleyebiliriz.
Sıklıkla merak edilen konulardan biri de ofis histeroskopi işleminin ne olduğudur. Bu işlem ofis ya da klinik ortamda, herhangi bir anestezi işlemi uygulanmadan rahim içinin görüntülenmesi şeklinde tanımlanabilir. Hasta açısından gayet konforlu bir süreç eşliğinde tamamlanan bu işlemde rahim içi dokular tam olarak bir değerlendirmeden geçirilebilir. İşlemin rahim filmi gibi indirekt değil direkt bir yöntem olduğu bilgisini de aktaralım.
Bu işlem de kendi içerisinde bazı riskler barındırıyor. Bu riskleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Elbette işlemin deneyimli bir hekim tarafından yapılması durumunda bu riskler de minimum seviyeye geriliyor. Her hastada mutlaka risklerin gerçekleşeceğinden söz etmek mümkün değildir. Operatif olarak yapılan işlemde komplikasyon görülme riski % 1’den daha azdır.
Pek çok nedene bağlı olarak histeroskopi işleminin yapılabildiğini belirtmek gerekiyor. Hem tanıda hem de tedavide kullanılıyor olması bu işleme sıklıkla gereksinim duyulmasını da beraberinde getiriyor. Aşağıdaki sorunların tespiti ya da giderilmesi amacıyla bu işlemden faydalanılabilir:
Tüm bunların dışında bazı spesifik sorunlara yönelik olarak da bu işlemden faydalanılabilir. Ayrıca bazı durumlarda da bu işlemin yapılmaması gerekiyor. Örneğin bu işlem gebelik döneminde yapılamaz. Hamileliğin kaçıncı haftasında olunursa olsun söz konusu işlemi yapılması anne karnındaki bebek için sakıncalıdır ve olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Aynı zamanda vajinal enfeksiyon ya da idrar yolu enfeksiyonu durumunda da bu işlemin yapılamadığını belirtmek gerekiyor. Son olarak rahim kanseri olgularında da bu işlemden faydalanılması çeşitli sakıncalar doğurabiliyor. Dolayısıyla hastaya rahim kanseri tanısı konmuşsa işlem yapılamaz.
Uygulanan histeroskopi sonrasında hemen adet olunması genellikle beklenen bir durum değildir. Hasta işlem sonrasında beklediği adet döneminden yaklaşık olarak 10 gün ile 15 gün sonrasında adet olabilir. Bu durum tıbben normal kabul edilir. Bu süre boyunca adet gecikmesi yaşanması durumunda endişe edilmesine gerek olmaz.
Ancak adet düzensizliğinin daha uzun süre meydana gelmesi durumunda mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşülmesi gerekiyor. İşlem sonrasında genellikle ilk adet döneminden sonra adet döngüleri yeniden düzene giriyor.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
