Hemorajik kist kadınlarda sıklıkla görülen sorunlardan biridir. Yumurtalık kistleri, içi sıvı dolu oluşumlardır ve pek çok farklı türü bulunur. Hemorajik olarak adlandırılan türü ise yumurtalıklarda yer alan ve kistin kanaması durumunda ortaya çıkar. Bu kistik yapılar çoğunlukla yumurtlama döneminde oluşur. Aynı zamanda sağ ya da sol yumurtalıkta meydana geldiğini belirtebiliriz.
Her iki yumurtalıkta da bu kistik yapının bulunması son derece ender görülür. Kanamanın meydana gelmesi kistin büyümesine de yol açabilir ve 4 cm – 5 cm çapına ulaşabilir. Bu problemin ne gibi belirtiler gösterdiğine ya da tedavisinin nasıl yapıldığına da değineceğiz. Ancak öncesinde oluşum sürecini daha yakından inceleyelim.
Kadınlarda yumurtlama döneminin hemen sonrasında folikül bir değişim içerisine girer. Korpus luteum olarak adlandırılan oluşumun fazla büyümesi ve kistin kendi içerisinde kanama yapması ile hemorajik kist oluşur. Bu kist yumurtalıklarda oluşan dokuya benzeyen yapıların küme haline gelmiş olan şeklidir de denebilir. Özellikle doğal yollarla hamilelik elde edemeyen kadınların gebelik için yumurtlama tedavisi görmesi sırasında yaygın şekilde bu kistik yapı meydana geliyor. Kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçların kullanımı durumunda da yine yaygın biçimde görüldüğünü söyleyebiliriz.
Sıklıkla merak edilen unsurların başında hemorajik kist yapısının ya da yumurtalık kistlerinin kötü huylu olup olmadığıdır. Her yumurtalık kistinin kötü huylu olduğu elbette söylenemez. Ancak bu noktada kistin ebatlarının son derece önemli olduğunu da belirtmek gerekiyor. Çapı 5 cm’den küçük olan kistler çoğunlukla iyi huyludur. Kötü huylu olan yumurtalık kistlerinde aşağıdaki özellikler saptanabilir:
Yukarıda sıralanan özelliklerin bulunması durumunda kistin daha detaylı bir incelemeden geçirilmesine ihtiyaç olacaktır.
Elbette kadınlar hemorajik kist belirtileri hakkında da bilgi sahibi olmak isteyebiliyor. Ancak bu yapılar özellikle küçük olduklarında herhangi bir belirti göstermeyebilirler. Aynı zamanda iyi huylu olduklarında da belirti göstermeyebildiklerinden genellikle yapılan rutin jinekolojik muayenelerde tespit edilirler. Nadir olarak görülen belirtileri ise kısa bir liste halinde aktarabiliriz:
Bu belirtiler kist oluşumunun yanı sıra daha farklı sağlık sorunlarının belirtileri olarak da karşımıza çıkabiliyor. Bu nedenle belirtilerden bir ya da birkaçı ortaya çıktığında zaman kaybetmeden kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşmek gerekiyor. Böylelikle söz konusu belirtilere yol açan unsurlar tespit edilebilir ve gerekli tedaviye derhal başlanır.
Bu kistik yapıların tanısı yapılan ultrason görüntülemesi ile kolaylıkla konabiliyor. Tanı konduktan sonra bir süre gözlem yapılması tercih edilebilir. Çünkü bu kistik yapılan yumurtlama döneminde ortaya çıkarak sonrasında kendiliğinden kaybolabilir. Dolayısıyla kimi zaman hemorajik kist için bir tedavi uygulanmasına gerek olmaz.
Ancak kistin kaybolma süresinin 1 ya da 2 ayı bulabildiğini de belirtmek gerekiyor. Ender görülse de kistin burkulması ya da yırtılması söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda şiddetli ağrı ve aynı zamanda kanama şikayeti görülebiliyor. Yırtılma ya da burkulma gibi durumlarda cerrahi müdahale yapılması gerekir ve bu sayede hastanın şikayetlerinin ortadan kalkması sağlanır.
Sıklıkla merak edilen bir diğer unsur da ilaç tedavisi oluyor. Ancak bu kistlerin ilaç ile yok edilmesi ya da ilaç tedavisi ile küçülmesinin sağlanması mümkün olmaz. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından hasta için en uygun tedavi seçeneği değerlendirilir. Kistlerin kaybolduktan sonra yeniden ortaya çıkma riski de bulunuyor. Bir defa kist oluşması ve kaybolması durumunda bir daha kist oluşmayacağı yönünde bir düşünceye kapılmamak gerekir.
Oluşan hemorajik kist çoğu zaman kendiliğinden kaybolur. Zira bu nedenle iyi huylu olduğu tespit edilen ve hastada ağrı ya da kanama şikayetine yol açmayan kistler genellikle gözlemlenir. Böylece kistin kendiliğinden kaybolma eğiliminde olup olmadığı da belirlenir. Fakat gözlemleme sırasında hastada aşırı kanama, ağrı gibi şikayetlerin olması ya da kistin kötü huylu olma olasılığının güçlenmesi gibi durumlarda ameliyat yapılması kararı da verilebilir.
Hastalarda hemorajik kist ameliyatı genellikle kapalı yöntemle yani laparoskopi ile gerçekleştiriliyor. Ancak kimi zaman acil olarak kiste müdahale edilmesi zorunluluğu doğuyor ve bu gibi durumlarda açık ameliyat ile de kistin alınması gerekebiliyor. Ameliyatta amaç kistin vücuttan tahliye edilmesidir. Bu sayede kanama şikayeti de ortadan kalkar. Çok nadir durumlarda kist ile birlikte yumurtalığın alınması da gerekebiliyor. Ancak vücuttan yumurtalığın da tahliye edilmesi çok ender durumlarda gerçekleştirilir. Genellikle cerrahi müdahalenin amacı kistin temizlenmesidir.
Elbette ameliyat anestezi altında gerçekleştiriliyor ve bu nedenle hastanın operasyon esnasında herhangi bir acı ya da ağrı hissetmesi mümkün olmuyor. İyileşme süresinin de gayet kısa olduğunu belirtebiliriz. Hastanın ameliyat sonrasında enfeksiyon riskine karşı antibiyotik ilaç kullanması gerekebiliyor.
Aynı zamanda iyileşme tamamlanana kadar sauna, deniz, havuz gibi ortamlardan uzak durmak, vücudu zorlayacak hareketlerden kaçınmak gerekiyor. Kısa bir iyileşme ve dinlenme döneminin ardından günlük hayata geri dönülebilir. Çoğu zaman bu işlem sonrasında klinik istirahat de gerekmez. Özellikle kapalı teknikle gerçekleştirilen ameliyatın ardından iyileşme sürecinin daha konforlu geçtiğini ve daha kısa sürdüğünü belirtebiliriz.
Kadınlarda hemorajik kist olmasının hamileliği önleyip önlemediği ancak yapılan muayene ve tetkikler sonrasında belirlenebilir. Kistlerin gebeliği önleyip önlemediğinde en belirleyici olan unsur kistin nerede bulunduğu ve aynı zamanda ebatlarıdır. Bu sorunun yanıtı için de ultrason ile kistin incelenmesi, ebatlarının ölçülmesi gerekir.
Şayet kist büyüme eğilimindeyse ve kadının gebelik planlaması varsa bu durumda ameliyat ile kistin alınması gerekebilir. Adet düzensizliği ya da kısırlık gibi sorunlara yol açması durumunda da kistin alınması tercih edilebilir. Genellikle bu kistten kaynaklı olarak kısırlık yaşanmaz.
Ancak kimi zaman kistin büyük olması ya da kadın ve erken üreme hücrelerinin buluşmasını engelleyen bir konumda bulunması söz konusu olabiliyor. Sonuç olarak gebeliğe engel olup olmadığı sorusuna net bir yanıt verilemez. Her kadın için bu sorunun yanıtının değişebileceğini belirtebiliriz.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
