Hamilelikte grip aşısı anne adaylarının aklını karıştıran konulardan birine dönüşüyor. Grip, virüs kaynaklı olan bulaşıcı bir hastalıktır. Son derece kolay bir şekilde bulaşmasının yanı sıra burun, boğaz ve akciğerleri etkisi altına alıyor olması da önem taşıyor. Haliyle anne adayları da bu hastalığa gayet kolay bir şekilde yakalanabiliyor.
Grip, gebelik döneminde anne adayı ile birlikte bebeği de olumsuz yönde etkiliyor. Dolayısıyla gebelikte grip aşısının yaptırılması çok büyük bir önem taşıyor. Anne adaylarını aşı konusunda endişelendiren husus canlı aşılardır. Ancak grip aşısı canlı aşılar kategorisinde değildir. Bu nedenle hiçbir endişe duymadan yaptırılabilen bir aşı olduğunu belirtelim. Elbette grip hastalığının belirtilerine ve gribin ya da aşının bebek için zararlı olup olmadığına değineceğiz. Fakat öncesinde bu aşının ne zaman yapılması gerektiğini irdeleyelim.
Grip aşısının yapılmasının ardından koruyuculuk etkisi 2 hafta sonrasında başlar. Bu nedenle hamilelikte grip aşısı bu haftalık zaman dilimi de dikkate alınarak yaptırılmalıdır. Grip rahatsızlığının sıklıkla görüldüğü dönemden yaklaşık olarak 2 hafta öncesinde yapılmasında fayda olacaktır. Yapılan araştırmalara göre grip hastalığının en etkili olduğu dönem ekim ve kasım aylarıdır.
Dolayısıyla aşının da bu dönemde yapılması gerekiyor. Aşının koruyuculuk süresinin de 6 ay ile 8 ay arasında değiştiğini belirtmek gerekiyor. Anne adaylarının mart ayının sonunda bu aşıyı yaptırmaları da mümkün olabilir. Böylece hastalığın en yaygın olduğu dönemde gripten korunmak da mümkün hale gelecektir.
Her yıl Dünya Sağlık Örgütü tarafından bir araştırma yapılır ve bir önceki yıl grip virüsünün tipleri belirlenir. Bir sonraki yıl etkili olacak grip virüsünün bu etkisini ortadan kaldıran aşının içeriği de bu araştırma sonuçlarına göre belirleniyor. Dolayısıyla hamilelikte grip aşısı yapıldığında sadece o dönem içerisinde koruyuculuk etkisi olur. Bir sonraki yıl aşının koruyucu etkisi kalmaz.
Yapılan grip aşısının kişiyi ömür boyunca koruduğu bilgisi doğru değildir. Grip aşısının yetişkinlerde koruyuculuk oranının % 80 dolaylarında olduğunun altını çizelim. Yani aşıya rağmen grip hastalığına yakalanmak mümkündür. Yaş ilerledikçe bu aşının koruyuculuk düzeyi de düşüyor. Zira özellikle 65 yaş üstünde aşının koruyucu etkisinin çok daha düşük olduğunu bu nedenle söz konusu yaşlarda grip kaynaklı ölümlerin daha sık yaşandığını belirtebiliriz.
Anne adaylarının yaşadığı en önemli endişelerden biri hamilelikte grip aşısı nedeniyle bebeklerin zarar görebileceğidir. Ancak bu aşı anne karnındaki bebeklere hiçbir zarar vermez. Aksine aşının yapılmaması ve anne adayının gebelikte grip olması nedeniyle bebekler zarar görebilir. Grip, semptomlar henüz kendini göstermeden 1 gün öncesinde ve semptomlar ortaya çıktıktan sonraki 5 gün boyunca bulaşıcıdır. Lakin hamilelik döneminde bu tablo biraz değişiyor. Hamilelikte grip virüsünün bulaşması durumunda virüs hemen kana karışmaz. Burada önemli olan unsurun virüsün neden olduğu semptomlardır.
Örneğin grip 38 derecenin de üzerinde olan yüksek ateşe neden oluyor. Yüksek vücut ateşi de anne karnındaki bebekler için son derece sakıncalıdır. Özellikle hamileliğin ilk 3 ayında yüksek vücut ateşinin anne karnındaki bebekler için son derece sakıncalı olduğunu ve çeşitli riskleri beraberinde getirdiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte anne adayları gripten kaynaklı olarak kaliteli ve sağlıklı bir uyku süreci yaşayamıyor. Beslenme konusunda da bazı sorunlar ortaya çıktığından kalitesiz uyku, kalitesiz ve yetersiz beslenme gibi sorunlar bebekleri olumsuz yönde etkileyebiliyor.
Bu arada önemli bir detaya daha değinmekte fayda olacaktır. Anne adayları doğuma yakın bir dönemde grip olduklarında, doğumdan sonra grip hastalığının anneden bebeğe geçme olasılığı yüksektir. Yeni doğan bebeklerin vücudunda grip virüsünün etkisi ciddi düzeyde olabilir ve sadece bu risk bile tek başına grip aşısı yaptırmanın önemini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Tüm anne adayları hamilelikte grip aşısı konusunda bilmesi gereken önemli detaylar bulunuyor. Grip virüsünün vücuda bulaşması ile birlikte belirtiler 1 gün sonra ortaya çıkabildiği gibi 3 gün sonrasında da görülebilir. Gebelik döneminde görülen grip belirtilerinin herhangi bir farkı bulunmuyor. Semptomların ortaya çıkmasının ardından hastanın şikayetleri 2 – 3 gün içerisinde artabilir ve çoğunlukla birkaç gün sonrasında da bu şikayetler azalmaya başlar. İyileşme süresi ise her hastada aynı olmaz ancak genellikle bu sürenin 2 haftaya kadar uzayabildiğini belirtebiliriz.
Gebelikte yaşanan grip belirtileri ise şöyledir:
Kimi zaman bu belirtiler ile birlikte mide bulantısı ve kusma şikayeti de olabiliyor. Elbette semptomların tamamı anne adaylarını olumsuz etkiler ve bebek de bu şikayetlerden mutlaka etkilenecektir. İşte bu nedenle hamilelikte grip aşısı yaptırılarak gribin olumsuz etkilerinden korunmak çok daha doğru bir tercih oluyor.
Dikkat edilmesi gereken ilk unsur, hamilelikte grip aşısı zamanını iyi belirlemektir. Gribin yaygın biçimde görüldüğü ekim ve kasım ayının, aşının koruyuculuk etkisinin devam ettiği süre kapsamına alınması gerekiyor. Aşının koruma süresinin de 6 – 8 ay olduğunu göz önünde bulundurmakta fayda olacaktır. Bununla birlikte söz konusu aşının yan etkilerinin de sıklıkla merak edildiğini söyleyebiliriz. Yan etkiler yok denecek kadar azdır ve anne adaylarının günlük hayatını olumsuz etkileyecek seviyede değildir. Ancak yine de aşağıdaki yan etkileri de gözden geçirmenizde fayda var:
Bu yan etkilerin aşı yaptıran kişilerin büyük bölümünde görülmediğinin altını çizelim. Sadece aşının yapıldığı bölgede hafif şişme ve kızarıklık olabilir ve bu da çoğunlukla birkaç saat içerisinde kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak yukarıda sıraladığımız durumlar dışında, beklenmedik bir yan etki ortaya çıktığında mutlaka zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor.
Çoğu zaman hamilelikte grip aşısı gebeliğin kaçıncı haftasında yapılmalı sorusu ile karşılaşıyoruz. Ancak aşının yapılacağı dönem gebelik haftasına göre belirlenmemelidir. Gribin yaygın yaşandığı dönem olan ekim ve kasım aylarına göre yapılmalıdır. Bu nedenle belirli bir gebelik haftasını işaret etmek yanıltıcı olabilir. Bu konuda gebelik takibini yapan kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşebilirsiniz.
Grip aşısının tam doz halinde ve bir sefer yapıldığını belirtelim. Bir sonraki yıl aşının yeniden yapılması gerekiyor. Ancak bu durum yetişkinler için geçerlidir. 3 yaşın altında olan çocuklarda aşının yarım doz uygulanması, 1 ay sonrasında ise ikinci yarım dozun uygulanması suretiyle tam dozun tamamlanması gerekiyor.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
