Ertesi gün hapı eczanelerden kolaylıkla temin edilebilen ve korunmasız cinsel ilişki sonrasında hamile kalma riskini ortadan kaldırmak için kullanılan ilaçlardır. Yazımızda "Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?" konusunu ele alacağız.
Ertesi gün hapları için kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından reçete edilmesine gerek yoktur, istediğiniz eczaneden reçetesiz olarak ertesi gün hapı alabilirsiniz.
İlaçların sadece hamile kalmayı engellemek için formüle edildiğini unutmamak gerekiyor. Bu hapların başka bir fonksiyonu yoktur.
Acil doğum kontrol hapı ile doğum kontrol haplarının birbirine karıştırılmaması gerekiyor. Bu haplar, doğum kontrol hapları gibi düzenli olarak kullanılması gereken ilaçlar değildir. Sadece cinsel ilişki sonrasında tek bir adet ya da iki adet kullanılır.
Asla doğum kontrol yöntemi olarak bu ilaçların daimi olarak içilmemesi gerekiyor. Gebeliği önlemek amacıyla formüle edilen bu hapların yüksek oranda hormon içerdiğini bilmenizde fayda var. Dolayısıyla sürekli olarak alınması ya da yüksek dozda kullanılması çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir.
Ertesi gün haplarının düşük yapmaya da neden olamayacağını ve gebeliği sonlandırma yöntemi olmadığını da belirtmek gerekir. Hiçbir ilacı amacı dışında kullanmamalısınız ve ertesi gün hapı da bir ilaçtır.
Ertesi gün hapları kolaylıkla yutulabilen hap formunda üretilmektedir. Az miktarda su ile ertesi gün hapı yutulabilir. Hangi ilaç firması tarafından formüle edilen hapı tercih ettiğinize bağlı olarak kaç adet içmeniz gerektiği de değişebilir.
Çoğunlukla bu ilaçlar tek tablet şeklinde üretiliyor. Ancak bazı firmalar tarafından hazırlanan hapların belirli aralıklarla iki adet içilmesi de gerekebilir. Bu nedenle mutlaka kutu içerisinden çıkan prospektüsü okumalısınız. Bu sayede kaç adet içmeniz gerektiği konusunda net bir bilgi alabilirsiniz.
Ayrıca ertesi gün hapı fazla içildiğinde gebelik riskini önleme olasılığı da artmaz. Maalesef halk arasında böyle bir inanış olduğuyla da karşılaşabiliyoruz. Eczaneden iki ya da 3 ilaç alınması ve tümünün içilmesi hamile kalma olasılığını % 100 ortadan kaldırmaz.
Gebeliği önleme olasılığı yine % 98,9 düzeyinde olacaktır. Fazla miktarda içmeniz sadece vücudunuza fazla miktarda progesteron hormonu yüklemeniz anlamına gelir ki bu da tıbben önerilen bir durum değildir. Sağlığınızı göz önünde bulundurarak hapların prospektüsünde yazan miktarın dışına asla çıkmamalısınız.
Kadınların yanıtını merak ettiği sorulardan biri de ertesi gün hapı ne kadar süre korur yönündedir. Bu hapların koruma süresi hangi ilaç firması tarafından üretildiğine bağlı olarak değişkenlik gösterdiğinden net bir süre belirtmek yanıltıcı olur.
Genellikle 3 gün koruma sağladıklarını belirtebiliriz. Bunun nedeni sperm hücrelerinin rahimde koşulların uygun olması durumunda 3 gün boyunca yaşayabiliyor olmasıdır. Bazı ilaç firmaları 4 güne kadar uzayabilen bir koruma süresi sunan acil doğum kontrol hapı üretimi de yapabiliyor.
Korunmasız ilişki yaşandığında ertesi gün hapı mutlaka ilişkiden sonra 72 saat içerisinde alınmalıdır. Bu noktada altının çizilmesi gereken bir husus var. Bu hapı ilişkiden sonra ne kadar erken dönemde alırsanız hamileliğin oluşması riski de o kadar düşer. Hapların koruma düzeyi % 98,9’dur ancak bu oran cinsel ilişkiden hemen sonra ilacın alınması durumunda geçerlidir.
Şayet acil doğum kontrol hapı ilişkiden yaklaşık 12 saat sonra alınırsa koruma olasılığı % 90’a düşüyor. İlişkiden bir sonraki gün alınması durumunda ise hamileliği engelleme olasılığı % 70’e geriliyor.
İkinci günün akşamında ise %60’a düşen koruma olasılığı cinsel ilişkiden sonraki üçüncü gün alınması durumunda ise % 50 oranında koruma sağlayabiliyor. Bu nedenle kondomun yırtılması, geri çekme yönteminin başarılı olmaması, doğum kontrol hapının içilmesinin unutulması, spiralin kayması ya da cinsel saldırılar gibi durumlarda ertesi gün hapı ilişkiden hemen sonra alınmaya özen gösterilmelidir.
Çeşitli ilaç firmaları tarafından üretilen ertesi gün hapı iki farklı şekilde gebeliği engelliyor. Bunların ilki rahimdeki yumurtalıkların yumurta hücresi üretmesini engellemek ve bu sayede gebelik oluşumunu önlemektir. Diğeri ise Rahmin yapısında basit bir değişime neden olmasıdır. Bu sayede döllenme gerçekleşmişse bile yumurta rahme tutunamaz ve dolayısıyla hamilelik de oluşmaz.
Cinsel ilişkinin ardından belirli bir süre içerisinde mutlaka alınması gereken acil doğum kontrol hapı yüksek düzeyde progesteron hormonu içeriyor. Bu hormon yumurtanın sperm hücreleri tarafından döllenmesini engelliyor.
Ancak döllenme meydana gelmiş olsa da yumurta rahme tutunamıyor ve bu da yine progesteron hormonu sayesindedir. Piyasada progesteron hormonu ile birlikte östrojen hormonunu da içeren yani her iki hormonu barındıran hap çeşitleri de mevcut. Ancak yapılan araştırmalar gebeliği önleme noktasında yalnızda progesteron hormonu içeren hapların daha başarılı olduğunu ortaya koydu.
Hiçbir acil doğum kontrol hapı gebeliği % 100 önlemez. Her ne kadar bu hapın ideal süre zarfında içilmesine karşın hamileliğin oluşması riski % 1,1 gibi son derece düşük bir oran olsa da mutlaka hamilelik riskinin göz önünde bulundurulması gerekiyor. Örneğin korunmasız cinsel ilişkiden sonra beklenen zamanda adet olmadıysanız gebelik testi yaptırmanızda fayda olacaktır.
Zira istenmeyen gebelik durumunda kürtajın yasal olarak belirli bir süre içerisinde yapılması gerektiğini unutmayın. Yasal süreyi kaçırmanız durumunda bebeği dünyaya getirmek durumunda kalırsınız. Tüm bu süreçleri göz önünde bulundurarak ertesi gün hapı içmiş olmanıza karşın adet olmamanız durumunda gebelik testini gecikmeden yaptırın.
Öncelikle ertesi gün hapı zararları görülme oranı en düşük olan haplardan biri olduğunu belirtebiliriz. Ertesi gün hapların yan etkilerinin görülme oranı sadece %16 düzeyindedir.
Elbette bu durum hiçbir yan etkisinin olmadığı anlamına gelmiyor. En yaygın görülen yan etki mide bulantısı oluyor. Bazı kadınlarda mide bulantısı kusma sonucunu da doğurabiliyor. Şayet ilacı içtikten sonra 2 saat içerisinde kusarsanız yeni bir hap içmeniz gerekir. Çünkü ilaç etki edemez.
Eğer acil doğum kontrol hapı içildikten sonra 2 saat geçtiyse ve sonrasında kustuysanız yeniden bir hap içmenize gerek olmaz. Bununla birlikte kısa süreli bir adet düzensizliği de yaşanabilir. Ancak çoğu zaman adet düzensizliğine müdahale edilmesine ve tedavi uygulanmasına gerek olmaz.
Korunmasız ilişkilerde hamile kalmayı büyük oranda engelleyen bu ilacın ilişkiye girildikten sonra 72 saat içerisinde kullanılması gereklidir. Bu süre içerisinde alınan haplar yüksek oranda etkilidir. Bu ilaç düşük ilacı ile karıştırılmamalıdır, bu ilacın fonksiyonu düşük ilacının fonksiyonu ile farklıdır. Eczanelerden kolayca temin edilen ertesi gün hapının ayrıca adet düzenleme fonksiyonu da sanılanın aksine yoktur...
Çünkü kendiliğinden yeniden adet döngüsü düzene girer. Şayet aylar geçmesine karşın adet düzensizliği sorunu devam ediyorsa bu durumda kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşmeli, daha önce ertesi gün hapı kullandığınızı ve sonrasında adet düzensizliği başladığı bilgisini doktorunuza iletmelisiniz.
Çok ender görülmesi kaydıyla ertesi gün hapı vücutta alerjik reaksiyona da sebebiyet verebiliyor. Bununla birlikte hafif düzeyde baş ağrısı, karın ya da kasıklarda ağrı gibi yan etkilerin de mevcut olduğunu belirtmek gerekiyor.
Ertesi gün hapı yan etkileri, genellikle hafif düzeyde ortaya çıktığından kişinin günlük yaşantısına olumsuz bir etkide bulunmuyor. Ancak yan etkiler görüldüğünde de 3 gün kadar sürebiliyor. Daha uzun sürmesi durumunda doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
