Dermoid kist kese benzeri bir oluşumdur ve genellikle kişilerde doğuştan itibaren mevcut olur. İçerisinde diş, deri, sinir ya da saç gibi bazı ektoderm yapıları da barındırabilen bu oluşumlar oldukça yavaş bir büyüme eğilimi içerisindedir.
Kese duvarında yırtılma olmadığı yani rüptüre olmadığı sürece gergin bir forma sahip olan bu oluşum çoğunlukla vücudun yüz, yumurtalıklar, bel ve kafatası bölgesinde mevcut olur. Çıkarılması en kolay olan yüz bölgesinde mevcut olan kistlerdir. Vücudun diğer bölgelerinde mevcut olanların ise çok daha titiz bir müdahale ile çıkarılması gerekir.
Bu arada dermoid kist boyutları sadece 2 cm ya da 3 cm olabildiği gibi 30 cm de olabilir. Kadınlarda çoğunlukla yumurtalık bölgesinde bulunan bu kist oluşumlarının fark edildiği zaman mutlaka doktora başvurulması gerekir. Kadınlarda sadece tek yumurtalıkla oluşum gösterebilen bu kistlerin her iki yumurtalıkta da mevcut olma oranı % 12 dolaylarındadır. Yumurtalıklarda neden bu kistin mevcut olduğuna ya da bebeklerde görülüp görülmediğine değinmeden önce herkesin mutlaka bilmesi gereken belirtileri birlikte gözden geçirelim.
Yaygın şekilde görülen dermoid kist belirtileri şöyledir:
Bu belirtilerin büyük bölümü pek çok farklı hastalığın semptomları da olabiliyor. Önemli olan mutlaka belirtileri ciddiye almak ve doktora başvurmaktır. Çünkü tüm hastalıklarda erken tanı çok önemlidir.
Yumurtalıklarda mevcut olan dermoid kist oluşumunun cerrahi müdahale ile vücuttan tahliye edilmesi gerekir. Yumurtalıklarda mevcut olan kistlerin her ne kadar zararsız olduğu düşünülse de çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceklerini belirtmeliyiz. Çünkü kistlerde yavaş da olsa bir büyüme meydana gelebiliyor ve bu da yumurtalıklarda burkulmaya neden olabilir. Dolayısıyla kan akışı engellenebilir ve bu da doğurganlık sorunlarına neden olabilir. Ameliyatta ise en çok tercih edilen yöntemin laparoskopik cerrahi olduğunu belirtebiliriz.
Laparoskopik cerrahi halk arasında kapalı ameliyat yöntemi olarak da biliniyor. Büyük bir kesi uygulanmadan gerçekleştirilen bu operasyonda kist oluşumu çıkarılıyor ve hastanın iyileşme süresi de çok daha kısa oluyor. Cilde uygulanan çok küçük bir keşiden işlem gerçekleştirildiğinde hastalar zorlu bir iyileşme dönemi yaşamıyor.
Kimi zaman ameliyatın çeşitli nedenlere bağlı olarak açık yani laparotomi yöntemiyle gerçekleştirilmesi de gerekebiliyor. Bu yöntemde yumurtalıktaki kiste ulaşmak için karın boşluğu tamamen kesi yöntemi ile açılıyor. Özellikle kist boyutunun fazla olduğu ya da çok kritik bir noktada bulunduğu durumlarda operasyonun açık yöntemle yapıldığını söyleyebiliriz.
Her iki ameliyat tekniğinde de hastaya anestezi verildiğinden ağrı ya da sızı hissedilmesi mümkün olmuyor. Operasyonun ardından işlemin yapıldığı bölgede çok hafif bir ağrı meydana gelebilir. Ancak bu ağrı da ağrı kesici ilaç kullanımı ile giderilebilir. Mutlaka doktorunuz tarafından reçete edilen ağrı kesici ilaçları kullanmalısınız.
Çoğu zaman asemptomatik olan dermoid kist oluşumları bir belirti göstermez. Bu nedenle rutin muayeneler esnasında anlaşıldıklarını söyleyebiliriz. Ancak bazı kişilerde ağrı gibi çeşitli belirtiler de gösterebiliyor. Bu gibi durumlarda ağrının ya da şikayetin kaynağının tespit edilmesi için yapılan muayene ve tetkikler esnasında kist oluşumlarının tespit edildiğini söyleyebiliriz.
Kistin tipini, yerini, boyutunu ya da kaç adet kist olduğunu belirlemek için de abdominal ya da transvajinal ultrason görüntülemesi yapılmasına ihtiyaç olur. Böylelikle söz konusu oluşuma dair daha detaylı bilgi sahibi olunması da mümkün olacaktır.
Öncelikle dermoid kist yapısının dönüşebilen hücrelerden geliştiğini belirtmek gerekir. Bu hücreler de ‘ana hücre’ olarak değerlendirilir. Bunun nedeni ise her türlü vücut dokusuna dönüşme olasılığının bulunmasıdır. Üreme dönemlerinde aşırı uyarılmadan kaynaklı olarak kist oluşumlarında büyüme meydana gelebiliyor.
Elbette temelinde neden oluştuklarına dair net bir bilgi henüz elde edilemedi. Ancak hormon düzeylerinden ziyadesiyle etkilenen oluşumlar olduğunu da belirtebiliriz. Bu yapılar özellikle polikistik over sendromu olan ya da endometriyozis tanısı olan kadınlarda daha sık görülüyor. Bu durum kistlerin vücudun östrojen seviyesinden etkilendiğini düşündürüyor.
Hastalar bazen dermoid kist tanısı konduğunda bu oluşuma dair bir şikayetleri de yoksa ameliyat olmak istemeyebiliyor. Ancak kistlerin cerrahi müdahale ile çıkarılması gerekiyor. Bunun nedeni büyüme eğilimi içerisinde olabilmeleridir.
Aynı zamanda kistin kopması gibi son derece önemli bir riskin de olduğunu belirtmek gerekiyor. Eğer bu risk gerçekleşirse hastaya acil olarak müdahale edilmesi de gerekir. Özellikle hamilelik döneminde yırtılma risklerinin bulunuyor olmaları zaten ameliyat ile alınmaları konusunda tek başına yeterli bir nedene dönüşüyor.
Zira tanı konan hastaların gebelik öncesinde mutlaka bu kistleri aldırmış olması öneriliyor. İlaç tedavisi yine sıklıkla merak edilen konulardan biridir. Ancak bu oluşumların ilaç ile tedavi edilmesi mümkün olmuyor. Bu nedenle tedavinin mutlaka cerrahi müdahale şeklinde yapılması gerekiyor.
Genellikle hastalar dermoid kist belirtilerini fark ettiklerinde doktora başvuruyor. Ancak hastanın öyküsü tanı konması için yeterli olmaz. Aynı zamanda kist oluşumunun görüntülenebilmesi için bazı tetkiklerin de yapılması gerekir. Vücudun hangi bölgesinde olduğuna bağlı olarak MR, röntgen, tomografi gibi görüntüleme işlemlerinden faydalanılır. Tanı konmasının hemen ardından zaman kaybetmeden tedavi aşamasının planlanması ve tedaviye başlanması gerekir.
Sıklıkla merak edilen konulardan biri de dermoid kist mevcudiyetinin hamile kalmaya engel olup olmadığıdır. Bu kistler çoğu zaman gebe kalmayı önlemezler. Ancak çok ender yaşanıyor olsa da kimi zaman bulundukları konum itibarıyla hamile kalmayı önleme gibi bir özellikleri de olabilir.
Bu gibi durumlarda öncelikle cerrahi operasyon planlanır ve kist oluşumunun tahliyesi sağlanır. Sonrasında hamilelik planlaması yapılabilir. Sadece ameliyatı takiben kısa bir süre cinsel ilişkiye girmemek ve hamile kalmamak gerekiyor. Bu kısa süre tamamlandıktan sonra çiftler gebelik planlaması yapabilirler.
Bazen kistlerin yumurtalığın alınmasına da neden olabileceğini unutmamak gerekiyor. Şayet kadınlarda bu oluşum nedeniyle her iki yumurtalığın ameliyat ile alınması gerekirse bu durumda doğurganlık özelliği kaybedilir ve kişinin hamile kalması mümkün olmaz. Bu konuda doktorunuzdan daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Bebeklerde de yüz, kafatası ya da bel gibi vücut bölgelerinde dermoid kist görülebiliyor. İleride daha ciddi sıkıntılara sebebiyet vermemesi için ameliyat ile bu kistlerin çıkarılmasına gerek duyulabiliyor. Bebeklerde ameliyat genel anestezi altında gerçekleştiriliyor. Zorunlu bir durum olmadıkça ameliyatın kapalı yöntemle yapıldığını söyleyebiliriz.
Operasyonda genellikle 45 dakika ile 1,5 saat arasında tamamlanıyor. Kimi zaman çok daha kısa sürede kistin çıkarılması da mümkün olabilir. Ancak ameliyat sonrasında doktor takibinin aksatılmaması da büyük önem taşıyor.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
