Cinsel yolla bulaşan hastalıklar pek çok bakteri, virüs, mantar ya da parazitten kaynaklanıyor olabilir. Hastaların günlük yaşantısında ciddi sıkıntılara yol açabilen cinsel hastalıklar dünya genelinde hızla yayılmaya devam ediyor. Ayrıca bu hastalıklardan bazılarının ölümcül olabildiğini de unutmamak gerekir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarından büyük bölümü tedavi edilebiliyor. Ancak kısırlık gibi kalıcı problemlere de ol açabildiğini belirtelim. Bu hastalıkların vücuda bulaşması durumunda ne gibi belirtilerin ortaya çıktığını aktaracağız ancak öncesinde cinsel yolla bulaşma özelliğine sahip olan hastalıkları gözden geçirelim.
Kronik ve son derece yaygın bir hastalık olan frengi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında dünya genelinde en çok görülenlerden biridir. Bu hastalığın 4 evreden oluştuğunu ve ilk evrede şikayetlerin kendini göstermeye başladığını söyleyebiliriz.
Semptomlar hastalığın bulaşmasından sonraki 10 ile 90 gün arasında görülebilir. Hastalık bulaştığında genital bölgede yara oluşumu görülebilir. Bu yara kırmızı çıban şeklindedir 2 ile 3 hafta arasında çoğunlukla kendiliğinden geçer. Ancak bu durum hastalığın iyileştiği anlamına gelmez.
Hastalığın ikinci evresi en bulaşıcı olduğu dönemdir. İkinci evrede hastada halsizlik, baş ve eklem ağrıları, kaşıntı, döküntü, beyaza yakın renkte siğiller görülebilir. Frengi üçüncü evrede genelde belirti göstermez ve son evrede ise kalp ve karaciğerde hasara neden olabilir. Cilt ve kemik dokularında da sorunlara yol açan bu hastalığın erken tanısı durumunda birkaç ayda tedavi edilebildiğini, ileri evrelerde ise tedavinin 2 yıla kadar uzayabildiğini söyleyebiliriz.
Vücuda bulaşmasını takiben ilk haftada belirti vermeye başlayan ve ‘gonore’ olarak da adlandırılan bu rahatsızlık iltihaplı idrar yolu akıntısı ve idrarı yaparken yanmaya yol açabiliyor. Kadınlarda rahim ağzı iltihabına, kötü kokulu vajinal akıntıya, cinsel ilişki sonrasında ağrı ve kanamaya yol açabilen hastalığın tedavi edilebildiğini belirtebiliriz. Ancak cilt lezyonlarına, menenjite, endokardit gibi bazı iltihaplı hastalıklara yol açabildiği de unutulmamalıdır.
Human Papilloma virüsü yani kısaca HPV olarak adlandırılan enfeksiyona yol açabilen, bilinen 100’den fazla virüs bulunuyor. Bu virüsün bulaştığı kadın ve erkeklerin % 30’unda genital bölgede siğiller görülüyor. % 70’inde ise hastalığın herhangi bir belirti vermediğini söyleyebiliriz. Ancak bu hastalığın kadınlarda kanser ile ilişkisi de olabildiğinden mutlaka gerekli testlerin gerçekleştirilmesi önerilir. Genital bölgede siğillerin ise çoğunlukla virüsün bulaşmasını takiben 2 ay ile 9 ay arasında ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
Herpes simpleks virüsünün yol açtığı bu hastalık halk arasında genital uçuk olarak da biliniyor. Yüksek ateş, baş ağrısı ve halsizlik gibi çeşitli şikayetlere yol açabilen HSV enfeksiyonu aynı zamanda genital bölgede ve anüs çevresinde kaşıntılı ve ağrılı kabarcıklara da sebebiyet verebiliyor. Genital bölgede belirgin bir kızarıklığa da yol açabilen hastalığın sadece cinsel yolla değil, öpüşme ile de kolaylıkla bulaşabileceğini belirtebiliriz.
AIDS hastalığının semptomları bulaşmasını takiben 2 hafta ile 4 hafta arasında ortaya çıkıyor. HIV virüsünden kaynaklanan bir bağışıklık problemi olarak da tanımlanabilecek olan AIDS hastalığının ömür boyunca ilaç tedavisi gerektirdiğini belirtelim. İlk etapta grip ya da nezle gibi hastalıklara benzer belirtiler gösteren bu rahatsızlık bazı hastalarda hiçbir belirti göstermeden de ilerleyebiliyor.
Genellikle 5 ile 10 yıl sonrasında ise bağışıklık sisteminin yetersizliğine yol açıyor. Çünkü CD4 adlı hücreler hızla çoğalarak bağışıklık sisteminin maalesef çökmesine sebebiyet veriyor. Bu arada AIDS sadece cinsel yolla değil kan ile de bulaşabiliyor.
Hepatit B hastalığından aşı yolu ile korunmak mümkündür. Cinsel yolla bulaşan bu hastalık vücut sıvılarının temasıyla da bulaşabildiğinden yaygın görülen hastalıklardan biri olma özelliğini koruyor. Hastalığın semptomları ise bulaşmasını takiben 45 gün sonra ortaya çıkabildiği gibi 160 gün sonrasında da görülebiliyor.
Belirtileri mide bulantısı, halsizlik, iştahta azalma, deri döküntüsü, baş ağrısı gibi semptomlardır. Erken tanı durumunda ilaç kullanımı ile tedavi edilebilen bu hastalık ilerleyen dönemlerde ise daha ciddi sorunlara yol açabiliyor. İlerleyen dönemlerde tedavisinin daha zorlu olduğunu ve daha fazla zaman istediğini de belirtelim.
Chlamydia trachomatis adlı bir bakterinin yol açtığı bu hastalık ilaç ile tedavi edilebilen cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında yer alıyor. İdrar yaparken yanma hissi, sıklıkla idrara çıkma, genital bölgede kaşıntı ve kızarıklık gibi çeşitli belirtiler ile kendini gösteren bu hastalığın aşısı bulunmuyor. Kimi zaman hastalık tedavi edilse bile tekrarladığı da görülebiliyor. Hastalığa yakalanan kişilerin son 6 ay içerisinde cinsel ilişkiye girdiği kişilerin de mutlaka kontrolden geçirilmesi gerekiyor.
Öncelikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar farklı belirtiler gösterebiliyor. Bulaşan hastalığın hangisi olduğuna bağlı olarak ortaya çıkan belirtilerin de değişkenlik gösterebileceğini unutmamak gerekiyor. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların en yaygın belirtileri ise şöyledir:
Doğum kontrol yöntemlerinin tamamının cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumadığının altını çizmek gerekiyor. Doğum kontrol yöntemleri sadece istenmeyen gebeliklerin oluşmasını engellemeyi sağlar. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunabilmek için dikkat edilmesi gereken unsurlar şöyledir:
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tamamının belirti vermediğini de bilmeniz gerekir. Size bulaşmış olan bir cinsel hastalık olabilir ve bunun henüz farkına varmamış olabilirsiniz. Bu nedenle cinsel ilişki öncesinde partnerinizi korumak adına da kondom kullanımına özen göstermeniz gerekiyor.
Elbette cinsel yolla bulaşan hastalıklar birbirinden farklı virüs ya da bakterilerden kaynaklanıyor. Bu nedenle tedavilerinin de birbirinden farklı olduğunu belirtmek gerekiyor. Her hastalık aynı ilaç kullanımıyla ya da aynı yöntemle tedavi edilemez. Pek çok hastalıkta ilaç tedavisi uygulanıyor olsa da ilaçların etken maddelerinin birbirinden farklı olduğunu söyleyebiliriz.
Ayrıca AIDS gibi bazı hastalıklarda ilaç tedavisine ömür boyunca devam edilmesi gerekebiliyor. Yani her hastalığın tek bir kür halinde uygulanan ilaç tedavisi ile ortadan kaldırılamadığını da belirtmek gerekiyor. Bazı hastalıkların aşısı henüz bulunamadı ancak aşısı olan hastalıklarda korunma amaçlı olarak aşı yaptırmak da üzerinde durulması gereken son derece önemli konulardan biridir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
