Hamilelik tanısı konmasında dikkate alınan en önemli verilerden biri beta HCG hormon seviyesidir.
İnsan koryonik gonadotropini hormonu, anne adaylarının kaç haftalık hamile olduğunun belirlenmesinde de dikkate alınır. Çünkü gebelik ile birlikte bu hormon seviyesinde artış meydana gelir.
Beta hCG olarak adlandırılan hormon, alfa ve beta şeklinde iki alt türü olan bir hormon türünün beta türü olarak açıklanabilir.
Hamilelikte bu hormon seviyesi oldukça belirgin bir artış gösterdiği için gebeliklerin belirlenmesinde beta HCG hormonunun ölçülmesi yeterli olur.
Kandaki beta HCG seviyesinin ölçülmesi için kişinin az oranda kan numunesi vermesi yeterlidir. Laboratuvar koşullarında test gerçekleştirilir ve kandaki hormon düzeyi bu sayede ölçülür.
Eğer sadece kandaki bu hormon düzeyine bakılacaksa bir tüp kan alınması yeterli olur. Ancak daha farklı değerlerin de ölçülmesi gerekirse birkaç tüp kan numunesi doktorunuz tarafından istenir. Kan vermeden önce dikkat edilmesi gereken bir husus yoktur. Günün herhangi bir saatinde aç karnına ya da tok karnına test yapılabilir.
Genellikle beta HCG değerlerinin sadece gebelikte yükseldiği düşünülür. Bazı sağlık sorunları da bu değerin yükselmesine yol açabilir. Pankreas, mide, yumurtalık ya da testis kanseri bu sağlık sorunlarından bazılarıdır. Doğumsal anomaliler, gastrik ve Down sendromu durumunda da beta HCG değeri yükselir. Karaciğerde ya da testiste tümör olması, gonadal tümörler ve trofoblastik tümörler de bu sağlık sorunları arasındadır.
Gebeliklerde döllenmeyi takiben 6 gün sonrasında kandaki beta HCG hormonunun yükselişe geçmesi beklenir. İlk dönemlerde hormon seviyesinin 2 günde bir 2 kat artış kaydetmesi gerekir.
Eğer bu yönde istikrarlı bir artış söz konusu değilse bu durumda beta HCG düşüklüğünden söz edilebilir. Beta HCG düşüklüğü ise maalesef gebelikle alakalı olumsuz durumlara dair bazı şüpheler uyandırır.
Hamilelik döneminde beta HCG hormonunun düşmesi özellikle gebeliğin başlangıç aşamalarında düşük şüphesi doğurur. Bununla birlikte dış gebelik durumunda da bu hormonun düşük olması söz konusudur.
Anne adayları hamilelik boyunca her hafta beta HCG değerinin kaç olması gerektiğini merak eder. Bu gebeliğin sağlıklı olup olmadığı konusunda bir göstergedir. Oysa sürekli olarak bu değerin ölçülmesi gerekmez. Aynı zamanda bu değer bebeklerin sağlıklı olup olmadığını anlamak için tek başına yeterli bir veri değildir.
Beta HCG değeri gebeliğin belirli bir zamanına kadar hızla artarken sonrasında artış hızında azalma meydana gelir. Gebeliğin belirli dönemine kadar 2 günde 2 kat artacak şekilde bir yükselmeden söz edebiliriz. Ancak gebelik boyunca değer artışı bu şekilde seyretmez.
Gebelikten söz edebilmek için beta HCG hormon seviyesinin 0 - 10 mlU/mL üzerinde olması gerekiyor. Ancak bu değerin üzerinde bir hormon seviyesinin tespit edilmesi, sağlıklı bir gebelikten söz edebilmek için yeterli olmaz. Mutlaka ultrason görüntülemesi ile rahimdeki gebelik kesesinin görünmesi de gerekir.
Beta HCG hesaplaması anne adayının kaç haftalık hamile olduğunun belirlenmesinde de önemlidir. Referans aralığının alt sınırına ya da üst sınırına yakın olması ise herhangi bir sorun olduğu anlamına gelmez. Her anne adayında, gebelik haftasına göre beta HCG düzeyi birebir aynı olmayabilir ve bu durum gayet normaldir. Beta HCG hesaplaması kadın hastalıkları ve doğum uzmanları tarafından yapılır.
Gebelik toplamda 40 haftalık bir süreç olarak değerlendirilir. Gebeliğin ilk haftası ise anne adayının son adet döneminin ilk günü olduğundan aslında teknik anlamda henüz döllenme meydana gelmemiştir. Bu nedenle beta HCG değeri 10 mlU/mL’nin altında olur.
2 haftalık hamilelik döneminde de teknik anlamda henüz gebelik meydana gelmemiştir. Bu nedenle beta HCG düzeyinin 10 mlU/mL’nin altında olduğunu söyleyebiliriz.
Hamileliğin 3. haftasında beta HCG değeri 5 - 50 mlU/mL dolaylarındadır.
4 haftalık yani 1 aylık gebelikte olması gereken beta HCG değeri 5 - 426 mlU/mL şeklindedir.
Sağlıklı bir gebelikte hafta hafta beta HCG değerleri aşağıdaki tablodaki düzeylerde ise normal olarak kabul edilir:
| Gebelik Haftası | Beta HCG Değeri (mlU/mL) |
| 3.hafta | 5 ila 50 mlU/mL |
| 4.hafta | 5 İla 426 mlU/Ml |
| 5.hafta | 18 ila 7.340 mlU/mL |
| 6.hafta | 1.080 ila 56.500 mlU/mL |
| 7 ve 8. hafta arası | 7.65 ila 229.000 mlU/mL |
| 9 ve 12. hafta arası | 25.700 ila 288.000 mlU/mL |
| 13 ve 16. hafta arası | 13.300 ila 254.000 mlU/mL |
| 17 ve 24. hafta arası | 4.060 ila 165.400 mlU/mL |
| 25 ve 40. hafta arası | 3.640 ila 117.000 mlU/mL |
Daha önce de değindiğimiz gibi gebelik dışında farklı unsurlar da vücuttaki beta HCG değerlerini etkileyebiliyor. Bazı kanser ve tümör problemlerinin yanı sıra çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan ilaçların da söz konusu hormon düzeylerini etkileyebildiğini belirtmeliyiz. Özellikle kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçları buna örnek gösterilebilir. Bazı antibiyotik çeşitleri ve bazı doğum kontrol hapları da benzer bir etki yapabilir.
Halk arasında beta HCG hormonunun sadece hamile kadınlarda salınan bir hormon olduğu düşünülüyor. Ancak hamile olmayan kadınlarda da söz konusu hormon az oranda bulunur. Bakire kadınlarda da beta HCG hormonunun 0 - 10 mlU/mL arasında olabilir ve bu durum gayet normaldir.
İkiz gebeliklerde beta HCG düzeyinin %30 ila %50 oranında daha yüksek olması beklenir. Beta HCG düzeyinin 200 – 1750 mlU/mL arasında olduğu söylenebilir. Bu hormon düzeyi ikiz gebeliklerde anne adaylarının mide bulantısı gibi şikayetlerinin daha fazla olmasını da beraberinde getirebilir.
Embriyonun rahim içine değil dışına yerleşmesi, dış gebelik olarak adlandırılıyor. Dış gebelik oranı % 2 dolaylarındadır. Dış gebeliğin tespit edilmesinde önemli verilerden biri de beta HCG hormon düzeyidir. Çünkü sağlıklı gebelikte hormonun ikiye katlanma süresi 48 saat iken dış gebelikte bu yükseliş söz konusu olmaz.
Anne adayında beta HCG düzeyi 1000 – 2000 mlU/mL arasında olduğunda ultrason ile gebelik kesesinin görünmesi gerekir. Eğer görünmüyorsa bu durumda dış gebelik tespit edilir.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
